فرهنگ
چرا ایران با بقیهٔ دنیای اسلام فرق دارد
انقلابِ «فرهنگ ایرانی»
سال ۵۷ زنان علیه حجاب تظاهرات کردند، اما اعتراض‌شان شکست خورد و زن‌ها به شهروندان درجه دو تبدیل شدند. این بار اما مردان ایرانی در کنار زنانِ ایرانی هستند و با صدای بلند حقوق آن‌ها را مطالبه می‌کنند…
مقالات >
اسلام سیاسی؛ متناقض و توجیه‌ناپذیر
اسلام مرامِ بسیار صریح و روشنی دارد. برای فهمِ اسلام نیاز نیست به حرف‌های رهبران مسلمان یا مردم مسلمان گوش کنید. کافی است که حرف‌های خودِ محمد و الله را بخوانید. برای من که شبیه دنیای علمی-تخیلی است…
مسیح علی‌نژاد: «این رژیم را زنان به زیر می‌کشند»
علی‌نژاد با به حرکت در آوردنِ جامعهٔ زنان، آن‌ها را به دور ریختنِ قوی‌ترین نمادِ تبعیضِ جنسیتیِ رژیم ایران، یعنی حجاب اجباری، تشویق کرد. او حجاب را به دیواری تشبیه می‌کند که اگر بریزد، تمامِ نظام از هم می‌پاشد…
بقا در بزنگاه
آینده، یک جای دور نیست. یک اسم نیست. بلکه در واقع یک «فعل» است، یک کنش است: چیزی‌ست که ما امروز می‌سازیم. ما نمی‌توانیم اجازه دهیم که آینده مثل موجی بیاید و بی‌اختیار ما را ببرد یا از طرفِ دیگران به ما دیکته شود…
رذیلت و رهبری
شاکلهٔ رهبری در اسلامِ سیاسی چیست؟ ماهیت و رفتار نظام اسلامی چگونه است؟ جایگاه بازیگران قدرت و مردم کجاست؟ منافع و عوارضِ حکمرانی در نظام اسلامی چیست؟ افق حکومت اسلامی و رهبرانش کجاست؟
کتاب‌های تازه
دموکراسی انجمنی
مهدی جامی
تاملاتی بر هیتلر
زِبستییان هفنر
نیم‌قرن مبارزه و سیاست
سمیه رامش
هشت منظرهٔ توکیو
اوسامو دازای
استالین یا تروتسکی؟
امین اطمینان
ادبیات داستانی >
عربده‌های خاموشِ شهر ما
تنهایی را می‌پسندم. دوباره فکر می‌کنم. کاش تنهایی پیتزا بود. حتمن تا آخرین لقمه‌اش را می‌جویدم. نه. کاش آدم بود. بخواهم صادق‌تر باشم، دلم می‌خواست آدم بود. تنگ در آغوش می‌گرفتمش. آره حتمن این کار را می‌کردم…
شب‌های نامتعارف کابل
شبی بود از همو شب‌های نامتعارف کابل. هوا باد آرامی را در خود می‌پرورید و خیمه‌ی شب سرمه‌ای رنگ بود. خانه‌های کوه آسه‌مایی مثل یک دریای مواجِ گوهر دیده می‌شدند، تلالو و هم‌آغوشی‌ای از نورهای زرد، نارنجی، سفید…
تاوان
آرام که شد رفت جلوی آینه ایستاد. ناخن‌های دستش را جلا داد. عطر به سر و سینه‌اش زد. پودر به صورتش مالید. لب خودش را سرخ کرد. صورتش در آینه چند تکه شده بود. شال قرمزش را سر کرد. نگاهش به تخت افتاد…
شُگون
مامور کلانتری که با هزار مصیبت و ده‌ها بار تماس تا پشت در خانه آمده بود، زنگ زد و پرسید که شما با ما تماس گرفتید؟ شوهرش آیفون را جواب داد و گفت که خیر حتما اشتباه شده و خب مامور کلانتری هم به همین سادگی رفت…
دِی‌تودِی
اختلاف‌شان پایین گرفته بود. از بوی هم کمتر بدشان می‌آمد. حتی یک بار کنار ساحل قاچی هندوانه به هم تعارف کردند و با همدیگر خندیدند. اما هنوز میان‌شان آنقدر که با هم تنی هم به آب بزنند، صمیمت و علاقه شکل نگرفته بود…
حافظ رو به بالا
کلی کار دارم، کلاس فرانسه. طراحیام، احتمالا آخر بهار دیگه فرانسه‌ام، نمیدونم چرا دارم می‌نویسم، حس می‌کنم آزادم، رها شدم، انگار که هر روز زیر یه جسم سخت باشی، هر روز بیدار شی، هر روز باید سلام کنی، جر و بحث…
فلسفه و اندیشه >
اصالتِ نفس توهم است
مفهوم اصالت، به‌نوعی بر مبنای این ایدهٔ ژان‌ژاک روسو است که آدم‌ها ذاتا خوبند و این جامعه است که او را فاسد می‌کند. ولی واضح است که این باور غلط است. رسیدن به انسانیت نیازمند تلاش و انضباط و وجودِ مهارهاست…
فلسفهٔ قانون‌شکنی
مشروعیت چیست؟ نامشروع کیست؟ قانون چیست، و ضدقانون کیست؟ عدالت چیست، و جنگل کجاست؟ چرا باید قانون را رعایت کرد، و چرا باید قانون را شکست؟ کجا و چرا قانون‌شکنیْ مشروع است؟
سیاست و جامعه >
اسلام سیاسی؛ متناقض و توجیه‌ناپذیر
اسلام مرامِ بسیار صریح و روشنی دارد. برای فهمِ اسلام نیاز نیست به حرف‌های رهبران مسلمان یا مردم مسلمان گوش کنید. کافی است که حرف‌های خودِ محمد و الله را بخوانید. برای من که شبیه دنیای علمی-تخیلی است…
رذیلت و رهبری
شاکلهٔ رهبری در اسلامِ سیاسی چیست؟ ماهیت و رفتار نظام اسلامی چگونه است؟ جایگاه بازیگران قدرت و مردم کجاست؟ منافع و عوارضِ حکمرانی در نظام اسلامی چیست؟ افق حکومت اسلامی و رهبرانش کجاست؟
جمهوریِ فتواها
تاریخ مدرنِ ایران متاثر از فتواهاست. مدت‌ها پیش از انقلاب ۵۷، اسلام‌گراها برای کسبِ قدرت از فتواها استفاده می‌کردند تا با سلطنت‌خواهان و تجددخواهان مبارزه کنند، و کشور را به صدر اسلام برگردانند…
نافرمانی مدنی از نگاه آرنت
نافرمانی مدنیْ نمونه‌ای از قدرت سیاسی است. وقتی شهروندان در کنار هم به قوانین ضدانسانی اعتراض می‌کنند، یعنی در میان آن‌ها قدرت سیاسی وجود دارد. اعتراضِ عمومی به قوانین ظالمانه، تجلی فضای عمومی جامعه است…
آزادیِ سرکوب: سرکوبِ آزادی
جامعهٔ آزادیخواه جهنمِ قاتلان و دزدان و متجاوزان است، و جامعهٔ سرکوبگر بهشتِ آن‌هاست. در طول تاریخ فریبکارانی در لباس پیامبر و متفکر و سیاست‌مدار برای کسب و حفظ قدرت دست به تولید انواع جوامع سرکوبگر زده‌اند…
کنترل بر بدن ــ لازمهٔ سلطه بر جامعه
برای حکومت ایران و طالبان، کنترلِ بدنِ مردم به‌طور عام و حجابِ اجباری به‌طور خاص، یک مسئلهٔ هویتی و حیاتی‌ست. یعنی «حجاب اختیاری» تهدیدِ وجودی محسوب می‌شود. این رژیم‌ها با وسواسِ کنترل بر انسان شکل گرفته‌اند…
حق بدون قدرت بی‌معناست
در ۱۹۴۹، چهار سال پس از تاسیس سازمان ملل، رمانِ «۱۹۸۴» اثر جورج اورول منتشر شد. این کتاب بر منازعهٔ نابرابر بین دولت‌های استبدادی و مردم تمرکز دارد. منازعه‌ای که درونِ ساختارِ روابط بین‌الملل شکل می‌گیرد…
تولیدگرایی نوین؛ الگوی بعدی اقتصادهای جهان؟
نشانه‌هایی از چرخش به سمت اقتصادِ مبتنی بر تولید و نیروی کار و بومی‌گرایی به جای مالی‌گرایی و جهانی‌سازی دیده می‌شود؛ روندی که ممکن است در قالب یک مدل سیاسی جدید، طیف‌های سیاسیِ متضاد را به دنبال خود بکشد…
فرهنگ، هنر و ادبیات >
انقلابِ «فرهنگ ایرانی»
سال ۵۷ زنان علیه حجاب تظاهرات کردند، اما اعتراض‌شان شکست خورد و زن‌ها به شهروندان درجه دو تبدیل شدند. این بار اما مردان ایرانی در کنار زنانِ ایرانی هستند و با صدای بلند حقوق آن‌ها را مطالبه می‌کنند…
مسیح علی‌نژاد: «این رژیم را زنان به زیر می‌کشند»
علی‌نژاد با به حرکت در آوردنِ جامعهٔ زنان، آن‌ها را به دور ریختنِ قوی‌ترین نمادِ تبعیضِ جنسیتیِ رژیم ایران، یعنی حجاب اجباری، تشویق کرد. او حجاب را به دیواری تشبیه می‌کند که اگر بریزد، تمامِ نظام از هم می‌پاشد…
بقا در بزنگاه
آینده، یک جای دور نیست. یک اسم نیست. بلکه در واقع یک «فعل» است، یک کنش است: چیزی‌ست که ما امروز می‌سازیم. ما نمی‌توانیم اجازه دهیم که آینده مثل موجی بیاید و بی‌اختیار ما را ببرد یا از طرفِ دیگران به ما دیکته شود…
حداقل کتکت نمی‌زند
توجه به نبودِ چیزها؛ ندادن‌ها؛ لذتِ ارزانی‌داشتن؛ لذتِ اهمیت دادن، پروراندن، ساختن، ترمیم کردن. همان چیزهای خاموش و ریزی که ظاهرا دلیل خوبی برای جدایی از یک نفر نیست. این نوع فقدان را نمی‌شود راحت توضیح داد…
برونته‌ها را از کجا شروع کنیم
خواهران برونته به‌رغم زندگی متلاطم خود آثار بزرگی خلق کردند. زندگی و کارِ برونته‌ها نشانی‌ست از این واقعیت که مرزی برای تخیل نیست. این راهنما شما را با دنیاهای مسحورکننده‌ای که برونته‌ها می‌ساختند آشنا می‌کند…
چرا نباید تسلیم اسلام‌گراها شد
افراطیونْ هیولاهای خواب‌های دوران کودکی من بودند؛ تهدیدی که مدام بزرگ‌تر می‌شد. خانواده ما آن‌ها را دست‌کم نمی‌گرفت. می‌دانستیم هر چه تحصیل‌کرده‌تر باشند، هر کاری برای دفاع از ایدئولوژی خودشان می‌کنند…
سلمان رشدی را از کجا شروع کنیم
جسورانه‌ترین نوآوریِ رشدی این بود که با کمکِ رئالیسم جادوییْ تاریخِ کلانِ کشورش را به داستان‌های کوچکِ مردمان عادی پیوند زد؛ در ژانری که امر خیالی و امر واقعی را در قلمرویی ساختگیْ کنار هم قرار می‌دهد…
دنیای خیالیِ باورپذیر چگونه خلق می‌شود
دنیاسازی در داستان مهارتِ مهمی‌ست. دنیای خیالی به هر محیطی گفته می‌شود که شما برای داستان‌تان می‌سازید، خواه یک خانهٔ کوچک باشد، یا شهری روی کرهٔ زمین، یا یک سفینهٔ فضاییِ ستاره‌پیما، یا جهانی ماوراءالطبیعی…
دانش و فناوری >
ما بردگان تا به کجا خواهیم رفت…
اگر زمانی، رنه دکارت، گمان می‌کرد که غده صنوبری مغز، منزلگاه روح است، حالا باید بپذیریم که مدارهای مشخصی در مغز، منزلگاه قانون دوم ترمودینامیک هستند و ما را به بردگان او تبدیل کرده‌اند. همان مدارهایی که بشر…
می‌اندیشم؛ پس فرق دارم
از نظر شناخت و معرفتْ انسان‌ها رقیبی در بین حیوانات ندارند. هیچ جانورِ دیگری نتوانسته ماهواره و واکسن و ثروت تولید کند. اما به نظر می‌رسد این برتری بیشتر دلایل بیولوژیک دارد که در طول تاریخ تکوین یافته است…
رابطهٔ شخصیت و زوال عقل؛ آیا زوالِ مغز به شخصیت ربط دارد؟
ویژگیهایی مثل نظم و خلاقیت در زندگی میتواند از مغز انسان محافظت کند. اما استرس و اضطرابِ شدید در درازمدت میتواند مغز را تخریب کند. و الگوهای رفتاریِ خاصی بر سلامتی مغزی انسان در دوران پیری تاثیر حیاتی دارد…
وداع با آی‌پاد
تولد آی‌پاد دنیای لوازم الکترونیک و بازار موسیقی را متحول کرد و به خلق آیفون انجامید؛ اما حالا بعد از نزدیک به بیست‌ودو سال، شرکت اپل تولید آن را متوقف کرده است…