ادبیات

سلمان رشدی را از کجا شروع کنیم
جسورانهترین نوآوریِ رشدی این بود که با کمکِ رئالیسم جادوییْ تاریخِ کلانِ کشورش را به داستانهای کوچکِ مردمان عادی پیوند زد؛ در ژانری که امر خیالی و امر واقعی را در قلمرویی ساختگیْ کنار هم قرار میدهد…
مقالات >

دنیای خیالیِ باورپذیر چگونه خلق میشود
دنیاسازی در داستان مهارتِ مهمیست. دنیای خیالی به هر محیطی گفته میشود که شما برای داستانتان میسازید، خواه یک خانهٔ کوچک باشد، یا شهری روی کرهٔ زمین، یا یک سفینهٔ فضاییِ ستارهپیما، یا جهانی ماوراءالطبیعی…

حمله به تمدن
وقتی مرضِ خونریزی تا عمقِ جان نفوذ میکند، فرد دیگر تابعِ غریزهای مخرب است. مثل آدمی بیعُرضه که به هر کس بتواند پارس میکند، قدرتِ ظاهریاش از ضعفِ درونش ناشی میشود. میخواهد عقدههایش را با خشم جبران کند…

نافرمانی مدنی از نگاه آرنت
نافرمانی مدنیْ نمونهای از قدرت سیاسی است. وقتی شهروندان در کنار هم به قوانین ضدانسانی اعتراض میکنند، یعنی در میان آنها قدرت سیاسی وجود دارد. اعتراضِ عمومی به قوانین ظالمانه، تجلی فضای عمومی جامعه است…

آزادیِ سرکوب: سرکوبِ آزادی
جامعهٔ آزادیخواه جهنمِ قاتلان و دزدان و متجاوزان است، و جامعهٔ سرکوبگر بهشتِ آنهاست. در طول تاریخ فریبکارانی در لباس پیامبر و متفکر و سیاستمدار برای کسب و حفظ قدرت دست به تولید انواع جوامع سرکوبگر زدهاند…
کتابهای تازه
ادبیات داستانی >

هیپنوس
امشب خیلی حوصله ندارد. شوهرش که مُرده بود آمد سر میزم. ازم خواست یکی از داستانهام را برایش بخوانم. داستانی که کاری کند زودتر فراموش کند. بشقاب را میگذارد روی میز. شروع میکنم به خوردن. حالا بخار روی…

آن زن
ده سال پیش به این محله آمدم و مدام از پنجرۀ خانهام به حصاری نگاه میکردم که درخت هلویی به آن تیکه زده بود؛ حتماً باد از مشرق میآمد که مدام خود را به پشت درخت بیپناه میکوبید چون شاخههایش مانند بید…

زبالهگرد
دستان مرد مثل آهنربایی که ناگهان تغییر قطب داده باشد از چرخدستی جدا شد، و پاهایش بهسمت مقصد روانه شدند. سطل تقریباً همقدِ او بود، امّا صد برابرش شکم داشت. انگشتان مرد، دلنگران از آنچه انتظارشان را میکشید…

آنجا
فکر کنم دو ساعتی هست که اینجاییم. حوصلم سر رفته و چیزی نمونده که بهش فکر نکرده باشم. یک نگاه به گلی میاندازم و از توی چشماش میخونم که اونم خسته شده و خوابش میاد. بابام همون طوری داشت از روی یک کتاب…

ماه منیر
سکوتی سرسرا را فرا گرفت. همه هاج و واج بهم نگاه میکردند. تیک تاک، ثانیه به ثانیه صدای ساعت چوبی پایه بلند پاگرد پلهها، یک، دو، سه، پله به پله، یک قدم و یک عصا و باز یک قدم دیگر، همه سرها رو به صدا…

سرباز
نصف موهاش رو بلوند کرده بود. روزهایی که بارون میبارید وز میشدن و حتی اگه مرتبشون هم کرده بود بازم بهم میریختن. دختره زیاد حرف نمیزد، وقتایی هم که صحبت میکرد معمولاً ازش چند بار میخواستم تکرارشون کنه…
فلسفه و اندیشه >

عصر پلوتونیوم: یادگار نسل ما در تاریخ زمین
رادیواکتیوِ ناشی از آزمایشهای اتمی تا هزاران سال در زمین باقی میماند و یادگار نسل ما خواهد بود. وقتی آیندگان داستانِ ما را از زمین استخراج کنند، معلوم میشود که ما خودمان را نابود کردیم یا آیندهٔمان را ساختیم…

در باب قرارداد «ضداجتماعی» ژانژاک روسو
خیلیها «قرارداد اجتماعیِ» روسو را فراخوانی برای آزادی و انقلاب میدانند؛ ولی این دروغی بیش نیست. کاری که روسو در این کتاب میکند عملا این است که جای یک دیکتاتورِ ظالم را با ظالمی دیگر عوض میکند…


علم و جهل از نگاه یک فیزیکدان

خشونتپرهیزی: میراثِ رمانتیک

چرا ارسطو به درد ما نمیخورد
سیاست و جامعه >

نافرمانی مدنی از نگاه آرنت
نافرمانی مدنیْ نمونهای از قدرت سیاسی است. وقتی شهروندان در کنار هم به قوانین ضدانسانی اعتراض میکنند، یعنی در میان آنها قدرت سیاسی وجود دارد. اعتراضِ عمومی به قوانین ظالمانه، تجلی فضای عمومی جامعه است…

آزادیِ سرکوب: سرکوبِ آزادی
جامعهٔ آزادیخواه جهنمِ قاتلان و دزدان و متجاوزان است، و جامعهٔ سرکوبگر بهشتِ آنهاست. در طول تاریخ فریبکارانی در لباس پیامبر و متفکر و سیاستمدار برای کسب و حفظ قدرت دست به تولید انواع جوامع سرکوبگر زدهاند…

کنترل بر بدن ــ لازمهٔ سلطه بر جامعه
برای حکومت ایران و طالبان، کنترلِ بدنِ مردم بهطور عام و حجابِ اجباری بهطور خاص، یک مسئلهٔ هویتی و حیاتیست. یعنی «حجاب اختیاری» تهدیدِ وجودی محسوب میشود. این رژیمها با وسواسِ کنترل بر انسان شکل گرفتهاند…

حق بدون قدرت بیمعناست
در ۱۹۴۹، چهار سال پس از تاسیس سازمان ملل، رمانِ «۱۹۸۴» اثر جورج اورول منتشر شد. این کتاب بر منازعهٔ نابرابر بین دولتهای استبدادی و مردم تمرکز دارد. منازعهای که درونِ ساختارِ روابط بینالملل شکل میگیرد…

تولیدگرایی نوین؛ الگوی بعدی اقتصادهای جهان؟
نشانههایی از چرخش به سمت اقتصادِ مبتنی بر تولید و نیروی کار و بومیگرایی به جای مالیگرایی و جهانیسازی دیده میشود؛ روندی که ممکن است در قالب یک مدل سیاسی جدید، طیفهای سیاسیِ متضاد را به دنبال خود بکشد…

تضارب ایدهها؛ آزمون بلوغ اروپا
وقتی زمانِ تحققِ ایدهای فرا میرسد، دیگر نمیشود جلویش را گرفت. و وقتی ایدهای منسوخ میشود، دیگر نمیشود حفظش کرد. منازعهٔ جدید اروپا و روسیه، جنگِ ایدههاست. این یک تضاربِ فکری بین امپریالیسم و دموکراسی است…

فلاکت در دنیا رو به افزایش است؛ و سنجش آن دشوار
عواملی مثل جنگ اخیر در اروپا، تورم، و همهگیری کرونا به مردم دنیا فشار آورده است. ولی افزایش بدبختی در سطح دنیا مدتها قبلتر یعنی از یک دهه پیش شروع شده بود. چیزهای زیادی میتواند علتِ پژمردگی مردم باشد…

دنیای بینظم؛ چرا نظم بینالمللی بیصاحب مانده؟
نظم جهانیِ واقعی قبلا هم هرگز وجود نداشته است. این ایدهای مدرن است که چند قرن پیش در اروپای غربی شکل گرفت. اما حالا که تمام دنیا این نیازِ ژئوپولیتیک را حس میکند، نظم بینالملل حامیان چندانی ندارد…
فرهنگ، هنر و ادبیات >

سلمان رشدی را از کجا شروع کنیم
جسورانهترین نوآوریِ رشدی این بود که با کمکِ رئالیسم جادوییْ تاریخِ کلانِ کشورش را به داستانهای کوچکِ مردمان عادی پیوند زد؛ در ژانری که امر خیالی و امر واقعی را در قلمرویی ساختگیْ کنار هم قرار میدهد…

دنیای خیالیِ باورپذیر چگونه خلق میشود
دنیاسازی در داستان مهارتِ مهمیست. دنیای خیالی به هر محیطی گفته میشود که شما برای داستانتان میسازید، خواه یک خانهٔ کوچک باشد، یا شهری روی کرهٔ زمین، یا یک سفینهٔ فضاییِ ستارهپیما، یا جهانی ماوراءالطبیعی…

حمله به تمدن
وقتی مرضِ خونریزی تا عمقِ جان نفوذ میکند، فرد دیگر تابعِ غریزهای مخرب است. مثل آدمی بیعُرضه که به هر کس بتواند پارس میکند، قدرتِ ظاهریاش از ضعفِ درونش ناشی میشود. میخواهد عقدههایش را با خشم جبران کند…

تبعیضِ زیبایی: زیبایی برازندگیست
پیش از آنکه به خودمان بگوییم نه من اینطوری نیستم و هیچوقت کسی را بر اساس قیافهاش قضاوت نمیکنم، باید بدانیم که ذهن ما معمولا بهطور ناخودآگاه، خیلی سریع و اتوماتیک این کار را میکند…

ماریان کیز را از کجا شروع کنیم
ماریان کیز یکی از موفقترین مولفان ایرلندی تمام ادوار و از ملکههای ادبیات داستانیِ معاصر است. اگر میخواهید بدانید که آثار او را از کجا شروع کنید، خواندن این راهنمای مطالعه را به شما توصیه میکنیم…

آیا شما هم نُرمال هستید؟
ذهنیتِ ما از «بهنجار»بودن یا نرمالبودنِ وضعِ رفتار و سلامت و بدن، زائیدهٔ ذهنِ گروهی کوچک از جمعیت است. چهطور گروهی کوچکْ هنجارهای ما را تعریف میکند و ذهنیت ما را دربارهٔ «بهنجار»بودن شکل میدهد؟

خودمان باید سرنوشت مشترکمان را بنویسیم
یک تمدن بزرگ وقتی شکست میخورد که مردمش اعتمادشان را به تاریخشان از دست داده باشند. تاریخِ پیشروی ما، کتابی نانوشته است که صفحاتش هنوز سفید است، و فصل بعدی آن منتظرِ نوشتهشدن است…

نوستالژی؛ پدیدهای که خوب نشناختیم
حس نوستالژی منبعی از انرژی ذهنیست و برای بهداشت روان مفید است. نوستالژی صرفا پناهگاهی برای دردهای زمان حال نیست، بلکه مرجعی برای الهامگرفتن دربارهٔ زندگی آیندهٔ خودمان و پیگیری اهدافیست که برای ما باارزشند…
دانش و فناوری >

میاندیشم؛ پس فرق دارم
از نظر شناخت و معرفتْ انسانها رقیبی در بین حیوانات ندارند. هیچ جانورِ دیگری نتوانسته ماهواره و واکسن و ثروت تولید کند. اما به نظر میرسد این برتری بیشتر دلایل بیولوژیک دارد که در طول تاریخ تکوین یافته است…

رابطهٔ شخصیت و زوال عقل؛ آیا زوالِ مغز به شخصیت ربط دارد؟
ویژگیهایی مثل نظم و خلاقیت در زندگی میتواند از مغز انسان محافظت کند. اما استرس و اضطرابِ شدید در درازمدت میتواند مغز را تخریب کند. و الگوهای رفتاریِ خاصی بر سلامتی مغزی انسان در دوران پیری تاثیر حیاتی دارد…

وداع با آیپاد
تولد آیپاد دنیای لوازم الکترونیک و بازار موسیقی را متحول کرد و به خلق آیفون انجامید؛ اما حالا بعد از نزدیک به بیستودو سال، شرکت اپل تولید آن را متوقف کرده است…

سرمایهگذاری خطرپذیر؛ چگونه بانکداری غیرمتعارف دنیا را عوض کرد
سرمایهگذاری ریسکیْ مدلی نوظهور از امور مالیست که هنجارهای بانکداری سنتی را نقض کرده و پایهگذار غولهای تکنولوژیای شده که دنیای ما را متحول کردهاند. ولی آیا این مدل تجاری میتواند به بقای خود ادامه دهد؟