علم و تکنولوژی
وداع با آی‌پاد
تولد آی‌پاد دنیای لوازم الکترونیک و بازار موسیقی را متحول کرد و به خلق آی‌فون انجامید؛ اما حالا بعد از نزدیک به بیست‌ودو سال، شرکت اپل تولید آن را متوقف کرده است…
مقالات >
تلاقی ادبیات و علوم طبیعی؛ چگونه بزرگان ادبیات از منطق علمی الهام گرفتند
طبیعت‌گراییْ نیروی محرکهٔ علم است، و ادبیات مملو است از علم و دانش. برای برخی منبع تشویش است، ولی برای برخی منشأ آرامش. ولی آیا ادبیات می‌تواند احساساتِ واقعی و ژرف ما نسبت به علمِ بزرگ را بیان کند؟
چگونه دنیای ماروِل از هنرمندان بهره می‌برد
فیلم‌های ساخته شده بر اساس ابرقهرمانانِ دنیای سینماییِ مارول میلیاردها دلار فروش کرده‌اند. ولی هنرمندان و مولفانی که این شخصیت‌های پرطرفدار را خلق می‌کنند، از این خوانِ پرنعمت چیزی عایدشان نمی‌شود. چرا؟
علم و جهل از نگاه یک فیزیکدان
در علم امروز سوالات بزرگی وجود دارد؛ سوالاتی که هزاران سال بشر از خود می‌پرسیده است. شاید هرگز جواب این پرسش‌های عمیق را پیدا نکنیم. ولی این ذات بشر است که جستجوگری کند و دنبال جواب آن‌ها باشد…
خشونت‌پرهیزی: میراثِ رمانتیک
بی‌عدالتی را نباید تحمل کرد. هر جا که ضرورت باشد، باید با زور در برابر خشونت مقاومت کرد. برای این کار نیازی به خشونت‌پردازی نیست. ولی تبلیغِ خشونت‌پرهیزیِ محض هم صرفا ایده‌ای رمانتیک در دنیایی خشونت‌زده است…
کتاب‌های تازه
دموکراسی انجمنی
مهدی جامی
تاملاتی بر هیتلر
زِبستییان هفنر
نیم‌قرن مبارزه و سیاست
سمیه رامش
هشت منظرهٔ توکیو
اوسامو دازای
استالین یا تروتسکی؟
امین اطمینان
ادبیات داستانی >
سه مرد
همه جا را تاریکی فراگرفته بود، تنها شعله‌های آتش بودند که پرتوهای نور را سمت سنگ‌ها پرتاب می‌کردند و آن‌ها را نمایان می‌ساختند. صدای زوزه و ناله‌های گوشخراش سیاهی را می‌شکافت و به گوش سه مردی می‌رسید که در…
زیر سقف‌های آلوده
سپهر که چند لحظه‌‌ی پیش، بیست‌‌ودوساله شده، از خواب پا می‌شود. مشتی آب توی صورتش می‌زند. ژیلت رنگ‌ورو رَفته را برمی‌دارد و صورتش را تیغ‌باران می‌کند. هیچ‌وقتِ خدا نتوانسته بود، خودش را تمیز بتراشد. ژیلت…
خیام
آفتاب ظهر بندر به یک وجبی فرق سرم رسیده بود، شرجی هم کلافه‌ترم می‌کرد. همه پولم را برای ورودی استخر داده بودم و حالا فاصله چهار، پنج کیلومتری آنجا تا خانه را باید پیاده گز می‌کردم، همینطوری بی‌حال کنار خیابان…
چه کسی ریشِ سلمانی را می‌تراشد؟
در باز شد و زنگوله‌ی بالای در، دیلینگی صدا کرد. موسیو، مجبور شد در رو هُل بده تا کُپّه‌ی موها، کنار بره. اوستا، با خوش‌رویی، به استقبالِ موسیو پِرِه رفت. موسیو، نشست و کُت و کُلاه‌ش رو در آورد. منم اون پشت…
سایه
با اینکه تحصیل کردهٔ این رشته است ولی هیچگاه اعتقاد نداشته است که نقاشی یکی از هنرهای تجسمی است. همیشه می‌گوید نگارگری یا رسم، چیزی به جز ایجاد نقش توسط رنگدانه روی یک سطح نیست. این سطح یا کاغذ است، یا مقوا…
دو زن
در جاده چالوس هستیم. منظره رنگارنگ درختان، نقاشی‌های طبیعت ونگوگ و گل‌های آفتابگردانش را در ذهنم تداعی می‌کند. برف پاک‌کن ماشین جلوی چشمانم عقب و جلو می‌رود. باران به شدت می‌بارد. نزدیک ظهر است. گلپر پشت صندلی…
فلسفه و اندیشه >
علم و جهل از نگاه یک فیزیکدان
در علم امروز سوالات بزرگی وجود دارد؛ سوالاتی که هزاران سال بشر از خود می‌پرسیده است. شاید هرگز جواب این پرسش‌های عمیق را پیدا نکنیم. ولی این ذات بشر است که جستجوگری کند و دنبال جواب آن‌ها باشد…
خشونت‌پرهیزی: میراثِ رمانتیک
بی‌عدالتی را نباید تحمل کرد. هر جا که ضرورت باشد، باید با زور در برابر خشونت مقاومت کرد. برای این کار نیازی به خشونت‌پردازی نیست. ولی تبلیغِ خشونت‌پرهیزیِ محض هم صرفا ایده‌ای رمانتیک در دنیایی خشونت‌زده است…
سیاست و جامعه >
قدرت نرم بعد از اوکراین
آثار قدرت نرم در سیاستِ بین‌الملل معمولا آهسته و غیرمستقیم است. آثار بمب و گلوله را بلافاصله می‌توانیم ببینیم، ولی جاذبهٔ ارزش‌ها و فرهنگ شاید فقط در بلندمدت قابل مشاهده باشد. و غفلت از این امر، اشتباهی بزرگ است…
تقابل فرافرهنگ و فروفرهنگ؛ چگونه نخبگان جنگ توییتر را باختند
وقتی ایلان ماسک از آزادی بیان در توییتر حرف می‌زند، در واقع منظورش این است که «توییتر بیش‌ازحد به نفع نخبگان عمل می‌کرد؛ ولی من این کار را نمی‌کنم». ولی این به معنای آزادیِ بیانِ بیشتر نیست، بلکه صرفا به معنای…
جنگ دنیاها؛ جنگ ارزش‌ها
ذهنیت غرب از «نظم جهانی مبتنی‌بر حقوق بشر» حالا با «جهان روسی» کرملین تصادم کرده: روسیهٔ پوتین خود را یک نیروی ضد-گلوبالیسم جلوه می‌دهد که هنوز مایل و قادر به حفظ ارزش‌هایی‌ست که در غربِ «منحط» از بین رفته…
در باب مصلحت‌پردازی؛ آیا دروغ‌گویی رهبران برای مصلحت عمومی قابل توجیه است؟
آیا دروغ مصلحتی موجه است؟ در سنت فلسفی غرب که متاثر از متفکران متقدم مسیحی‌ست، پاسخ این سوال منفی است. ولی در قرن پانزدهم جووانی پونتانو متفکر و سیاست‌مدار اهل ناپل این سنت را شکست…
دموکراسی؛ هویت سیاسی نوین
هویتی مشترک در دموکراسی‌ها در حال شکل‌گیری است. سیاستِ «خاک و خون» که بر اساس هویتی نفاق‌افکن شکل گرفت، حالا با یک هویتِ سیاسیِ متعالی بر اساس ارزش‌های آزادیخواهانه از جمله آزادی و کرامت و حقوق بشر روبه‌روست…
شکست جنبش‌های مسالمت‌آمیز در افغانستان؛ خشونت‌پرهیزان زیر سایهٔ خشونت‌پردازان
فعالان صلح‌طلبِ پشتون همواره در مقابله با ظلم حکومتی و اشغال نظامی و افراط‌گرایی اسلامی، و برای تغییر سیاسی تلاش کرده‌اند، ولی در پاکستان و افغانستان هنوز خشونت‌پردازان دست‌بالا را دارند و فاتح میدان هستند…
آیا زنان می‌توانند زمینه‌ساز انقلابی تازه در ایران باشند؟
برخلاف گذشته، گروه‌های اپوزیسیون ایرانی چه در داخل و خارج از ایران با پذیرش فرهنگ دموکراتیک، در حال هم‌فکری با هم دربارهٔ یک بدیل جدی برای جمهوری اسلامی هستند، و در این کارزار زنان نقشی محوری به عهده گرفته‌اند…
مزد مماشات با دیکتاتورها
مماشات و خشنودسازیِ سلطه‌طلبان فقط باعث گستاخ‌تر شدن آن‌ها می‌شود. امتیازدادن به دیکتاتورها موقتی نیست، و هیچ‌وقت صلح پایدار حاصل نخواهد کرد…
فرهنگ، هنر و ادبیات >
تلاقی ادبیات و علوم طبیعی؛ چگونه بزرگان ادبیات از منطق علمی الهام گرفتند
طبیعت‌گراییْ نیروی محرکهٔ علم است، و ادبیات مملو است از علم و دانش. برای برخی منبع تشویش است، ولی برای برخی منشأ آرامش. ولی آیا ادبیات می‌تواند احساساتِ واقعی و ژرف ما نسبت به علمِ بزرگ را بیان کند؟
چگونه دنیای ماروِل از هنرمندان بهره می‌برد
فیلم‌های ساخته شده بر اساس ابرقهرمانانِ دنیای سینماییِ مارول میلیاردها دلار فروش کرده‌اند. ولی هنرمندان و مولفانی که این شخصیت‌های پرطرفدار را خلق می‌کنند، از این خوانِ پرنعمت چیزی عایدشان نمی‌شود. چرا؟
پناه پناهی؛ خارج از سایهٔ نام پدر
برای پناه پناهی، دردسرهای سیاسی و سرخوردگی هموطنانش بود که الهام‌بخش ساخت فیلم «جاده خاکی» شد. اما فرایند ساخت فیلم همین‌طور باعث تغییر رابطهٔ او با پدرش و شکل‌گیری هویت خود او به عنوان یک سینماگر شده است…
مرهمی بر واقعیت؛ ادبیات تخیلی از منظر تالکین
امکان خواندن داستان و تصور دنیاهای دیگر، و زندگی در دنیاهای خیالی، یکی از قوی‌ترین مرهم‌ها برای دردهای ماست. تخیل و فانتزیْ قهرمانان و بدکارانی را به ما نشان می‌دهد که با آن‌ها دنیای خودمان را بهتر می‌شناسیم…
هنر، خلاقیت و آزادی، زیر سایهٔ جنگ
هنرمندان روس در مواجهه با قدرت مطلقهٔ حکومت چه می‌کنند؟ برخی از آن‌ها همرنگ جماعت و خادمانی وفادار و متعصب می‌شوند. این‌گونه همنوایی پاداش زیادی دارد. ولی بهای آن فساد روح است و پیوستن به پیاده‌نظامِ قدرت…
هاروکی موراکامی: نوشتن در دنیای موازی، پیوند با مخاطب جهانی
موراکامی با کاوش تاریخ، مخاطب خود را به اندیشه وامی‌دارد. ظاهرا او در دنیایی موازی چیزهایی را می‌بیند که بسیاری از مردم نمی‌بینند. اما کاوش حافظهٔ تاریخی مردم چشم آن‌ها را به واقعیات انکارناپذیر باز خواهد کرد…
صلاح‌الدین ایوبی؛ چگونگی شکل‌گیری یک افسانه
صلاح‌الدین جزو معدود شخصیت‌های پیشامدرن است که زندگی‌نامه‌اش در زمان حیاتش نوشته شده. اما تاریخ‌نگاری در باب او متأثر از عوامل مختلفی بوده، طوری که عمدتا اسطوره جای شخصیت تاریخی صلاح‌الدین را اشغال کرده است…
جاذبه زبان‌های جهانی؛ ریشه‌های تاریخی و فرهنگی
هر زبان بین‌المللی شاید زمانی زبان یک امپراتوری بوده است. همین‌طور بوروکراسی و تجارت نقش مهمی در تحمیل زبان‌ها دارد. ولی در نهایت این عنصر فرهنگی‌ست که در برتری یک زبان و گرایش به آن نقش کلیدی دارد…
دانش و فناوری >
وداع با آی‌پاد
تولد آی‌پاد دنیای لوازم الکترونیک و بازار موسیقی را متحول کرد و به خلق آی‌فون انجامید؛ اما حالا بعد از نزدیک به بیست‌ودو سال، شرکت اپل تولید آن را متوقف کرده است…
سرمایه‌گذاری خطرپذیر؛ چگونه بانکداری غیرمتعارف دنیا را عوض کرد
سرمایه‌گذاری ریسکیْ مدلی نوظهور از امور مالی‌ست که هنجارهای بانکداری سنتی را نقض کرده و پایه‌گذار غول‌های تکنولوژی‌ای شده که دنیای ما را متحول کرده‌اند. ولی آیا این مدل تجاری می‌تواند به بقای خود ادامه دهد؟
معضل زورگویی؛ چرا بیشتر مردم در مواجهه با آن کاری نمی‌کنند؛ و چه باید کرد
نهادهایی که در آن‌ها امکان فکرکردن به حوزه‌های مشکل‌آفرین هست، بهتر می‌توانند برای رفع معضل زورگویی و مزاحمت اقدام کنند. این نه‌تنها به کاهش آسیب‌های آن کمک می‌کند، که به ارتقای کلیِ سلامتِ شغلی می‌انجامد…
چرا نوجوانان آمریکایی غمگیناند؛ و از این اندوه چه میتوان آموخت
پیش از همهگیری کرونا غم و اندوه نوجوانان آمریکا و برخی کشورهای مرفه شتابی فزاینده یافت و هیچ عاملِ واحدی برای آن شناسایی نشد. ظاهرا عوامل متعددی در تعامل و ترکیب با هم تصویری نیرومند خلق کرده‌اند…