استیون پینکر دانشمند کانادایی را یکی از تاثیرگذارترین متفکران زندهٔ دنیا طی حدود دو دههٔ گذشته دانسته‌اند. گرچه او را با عناوینی مثل دانشمند علوم شناختی، نویسنده و روشنفکرِ عمومی می‌شناسند، گستره و عمق علائق او فراتر از این‌ها می‌رود. آثار پژوهشی و نوشتجاتِ عامه‌فهم او حوزه‌های متعددی از جمله ادراک، یادگیری زبان، ژنتیک، روان‌شناسیِ تکاملی و علوم سیاسی را در بر می‌گیرد.
کتاب‌های او با تعمق در پیچیدگی‌های هر کدام از این حوزه‌ها (مثلا افعال بی‌قاعده، یا کاهش تلفات جنگ‌ها) سعی می‌کند رشته‌های مختلف را به هم پیوند دهد: مثلا این‌که چه‌طور افعالِ زبانِ ما فهم ما را از جهان نشان می‌دهد، یا دموکراسی‌ها چه تاثیری بر دانش عمومی ما دارند. نتیجهٔ این معجون، کتاب‌هایی‌ست عمیق و متفکرانه که با لحن ویژهٔ او منتقل می‌شود: خودمانی، دقیق، و الهام‌بخش. اگر می‌خواهید بدانید که مطالعهٔ آثار او را از کجا شروع کنید، این راهنمای آسان در انتخاب کارهای او به شما کمک خواهد کرد.
***
حس نگارش (۲۰۱۴)
اگر قبلا یکی از کتاب‌های پینکر را خوانده باشید، شاید خیال کنید خوب‌نوشتن کارِ راحتی‌ست. پینکر در این کتاب، با اشاره به بخش‌هایی در کتب معروف و پژوهش‌های علومِ شناختی و زبان‌شناسی، نشان می‌دهد که نوشتنْ هم علم است و هم هنر. این یک کتابِ کاربردی است. راهنمایی سرشار از ترفندهایی برای پیشرفت سریعِ مهارت نوشتن‌تان. خیلی قابل‌فهم است و عناصر حیاتیِ نثر را از چیزهای مرسوم و اغلب بیهوده متمایز می‌کند. از این بابت آموزنده است که توضیح می‌دهد چرا برای بیان ایده‌های پیچیده، انتخابِ دقیق واژگان و گرامر خیلی مهم است. و درعین‌حال بسیار الهام‌بخش هم هست. «حس نگارش» نشان می‌دهد که شیوانویسیْ دست‌نیافتنی نیست بلکه مهارتی یادگرفتنی است.
جنس اندیشه (۲۰۰۵)
این شاهکاری‌ست که هنوز به‌قدر کافی ارزشش شناخته نشده است. این کتاب، موضوعات آثار قبلی پینکر ــ یعنی زبان و شناخت ــ را با هم پیوند می‌زند و توضیح می‌دهد که نحوهٔ استفادهٔ ما از زبان در واقع جهان‌بینی ما را نشان می‌دهد. ظاهرا در نحوهٔ استفادهٔ ما از واژگانْ بی‌قاعدگی‌های عجیبی وجود دارد که برای توضیحِ آن‌ها قواعدِ مختلفی مطرح شده است، ولی بیشترشان قانع‌کننده نیست. پینکر با کالبدشکافی نظریات رایج و نشان‌دادن مولفه‌های آن‌ها، طی روندی منطقی و دقیق، این معماها را برای شما حل می‌کند. در این مسیر، او نشان می‌دهد که نحوهٔ استفادهٔ ما از زبان، بازتابی از فهم ما از فضا و زمان و ماده و علّیت است. این کتابی مفصل است، و هر فصلش استثنایی است.
غریزهٔ زبان (۱۹۹۴)
زبان‌ها چنان غنی و عمیق و مدام در حال تکاملند که یادگرفتن‌شان برای بزرگسالان خصوصا در سنین پیری مشکل می‌شود. ولی کودکان می‌توانند زود زبان یاد بگیرند، اغلب هم بدون راهنمایی، و حتی استعداد این را دارند که زبان‌های جدیدی خلق کنند. «غریزهٔ زبان» می‌گوید دلیل این پدیده این است که آن‌ها نوعی تواناییِ درونی برای یادگیری زبان دارند که ناشی از یک ساختار بنیادی و همه‌گیر است و ذهن آدم می‌تواند آن را رمزگشایی کند. پینکر با ترکیب شواهدی از تاریخ و روان‌شناسی و زبان‌شناسی و انسان‌شناسیْ استدلال می‌کند که منسجم و قانع‌کننده است. این جزو اولین آثار اوست ولی کماکان جاذبه دارد.
لوح سفید (۲۰۰۲)
این کتاب گویی هشداری دربارهٔ جنگ‌های فرهنگی مدرن است. ولی پینکر نشان می‌دهد که مجادلهٔ طبیعت-یا-تربیت، تاریخی دیرینه دارد و این‌که از باورهای غلط دربارهٔ ذات انسان برای توجیهِ جنایت‌های زیادی استفاده شده است. او نشان می‌دهد که رفتار ما در بندِ تمایلات غریزی ماست، و خیلی مهم است که واقعیات را از عقاید سیاسی متمایز کنیم. این کتاب احتمالا جنجالی‌ترین اثر اوست و دادِ خیلی‌ها را درآورده است. ولی پیام اصلی آن قاطع است: هر چه‌قدر هم مردم با هم فرق داشته باشند، حقوق فردیْ امری بنیادی برای اجتماع است.
فرشتگان طبیعت ما (۲۰۱۱)
پینکر در این کتاب گویی از دیدگاه رسمی خود در «لوح سفید» فاصله می‌گیرد و بحث می‌کند که ما استعدادهایی برای مهار شیاطین درونیِ ذاتِ انسان داریم. بشر با کمک نهادها، ارتباطات و هنجارهای اجتماعی، شاهد کاهش چشمگیر خشونت در جوامع در طول تاریخ بوده است. «فرشتگان طبیعت ما» یحتمل برجسته‌ترین و تاثیرگذارترین کتابی‌ست که پینکر تا به حال نوشته است. جزئیات کتاب حیرت‌آور است، توضیحاتش قاطع است، و پیامش ماندگار.
روشنگری (۲۰۱۸)
در این کتاب پینکر با فاصله‌گرفتن از جریان‌های تاریخیِ خشونت که در «فرشتگان طبیعت ما» به توصیف آن‌ها پرداخته بود، نشان می‌دهد که زندگی‌های ما در حوزه‌های دیگر چه پیشرفت‌هایی کرده است: از سوادآموزی گرفته تا حقوق بشر تا طول عمر بشر. کتاب «روشنگری» می‌گوید اگر می‌خواهیم آیندهٔ بهتری بسازیم، باید دنبال جریان‌های بلندمدت و تغییرات ساختاری در تاریخ باشیم، و از موفقیت‌های گذشته درس بگیریم. در تلاش برای درک جریان‌های تاریخی، این کتاب در مقایسه با بقیهٔ کتاب‌های پینکر، تمرکز بسیار بیشتری بر متدهای پژوهش در علوم اجتماعی دارد، و چندین فصل کتاب، مثلا فصل‌های مربوط به ثروت و تغذیه، بسیار آموزنده هستند.
عقلانیت (۲۰۲۱)
این جدیدترین کتاب پینکر ــ هم به‌عنوان یک اثر تحقیقی و هم یک کتاب راهنما ــ شباهت‌های زیادی به «حس نگارش» دارد. مهارتِ تعقل/استدلال برای بقای گونهٔ ما حیاتی‌ست: برای فهم جهان اطراف‌مان، برای ترغیب‌کردن دیگران، برای شناسایی ضعف‌ها و خطاهای خودمان در قضاوت. «عقلانیت» تاملی ژرف‌تر در پاسخ به این سوال است که چرا ما در برخی مواقع عاقل به نظر می‌رسیم و در مواقع دیگر عاجز. این کتابْ فوق‌العاده ژرف‌اندیش و درعین‌حال قابل فهم است، و راهنماییْ همیشگی برای ارتقای مهارت استدلال شماست.
