الیف شافاک، نویسندهٔ ترک/انگلیسی، در آثار خود به هر چیزی از تاریخ ترکیه گرفته تا اشعار عرفانی پرداخته است. او دکترای علوم سیاسی دارد و در دانشگاه‌های مختلف ترکیه، آمریکا و انگلیس تدریس کرده است؛ از جمله در کالج سنت آن دانشگاه آکسفورد. سخنرانی‌های او را در باب سیاستِ داستان‌نویسی و قدرت تکثر فکری می‌توانید در یوتیوب پیدا کنید.

شافاک نوزده کتاب دارد و هم به زبان ترکی و هم انگلیسی می‌نویسد؛ هم رمان تالیف کرده و هم ناداستان. برای همین شاید قدری گیج‌کننده باشد که بخواهید بفهمید خواندن آثار او را از کجا باید شروع کرد. اگر می‌خواهید بدانید مطالعهٔ آثار او را از کجا شروع کنید، خواندن این راهنما را به شما توصیه می‌کنیم. برخی از این آثار با نام‌های مختلف به فارسی ترجمه شده‌اند که در پاورقی به بعضی اشاره شده.
‌‌

شاگرد معمار (۲۰۱۳)^۱

«شاگرد معمار» در استانبولِ قرن ۱۶م اتفاق می‌افتد: پسرکی به اسمِ جهان، که مسافری قاچاق از هند است، همراهِ هدیه‌ای برای سلطان از راه می‌رسد؛ او در سرزمینی بیگانه تنهاست و تنها داشته‌اش یک فیل سفید کمیاب است که قرار است به باغ‌وحشِ قصر برود.

کتابْ زندگیِ جهان را دنبال می‌کند که از جایگاهی پایین به بالاترین درجات در بارگاه سلطان می‌رسد، و با دوستان و درباریان و یک شاهدخت زیبا آشنا می‌شود.

آنیتا ستی، نویسنده و ژورنالیست انگلیسی، دربارهٔ این کتاب در روزنامهٔ گاردین نوشته: «این رمانِ آموزنده و شدیدا تاثیرگذار نشان می‌دهد که چگونه نفرت و حسادتْ نابود می‌کند، و چگونه محبتْ دنیایی از نو می‌سازد».

دوشسِ کورنوال، از اعضای خاندان سلطنتی انگلیس، این رمان را به عنوان یکی از اولین کتاب‌ها در باشگاه کتاب آنلاینِ خود قرار داد.
‌‌

حرام‌زادهٔ استانبول (۲۰۰۶)

شافاک هرگز از دست‌گذاشتن روی موضوعات حساس در داستان‌های خود ابایی نداشته، و این گاهی به مذاقِ بعضی‌ها خوش نیامده است؛ «حرامزادهٔ استانبول» هم برای دولتِ ترکیه ناخوشایند است.

رمانْ شخصیتِ آسیه کازانچی را دنبال می‌کند؛ او با اقوام خود در استانبول زندگی می‌کند و به خاطر نفرینی مرموز، تمام مردانِ خانوادهٔ او در چهل و اندی سالگی می‌میرند. برای همین، خانهٔ آن‌ها پُر است از زن.

وقتی آرمانوش، دخترعمهٔ ارمنی-آمریکاییِ او مهمان آن‌ها می‌شود، اسرار خانوادگیِ قدیمی و پنهان که به گذشتهٔ پرآشوبِ ترکیه مربوط می‌شود کم‌کم سر بر می‌آورد.

یکی از شخصیت‌های شافاک در این رمانْ کشتارِ ارامنه در جنگ جهانی اول را نسل‌کشی می‌نامد، و همین، اتهامِ «اهانت به ترک‌ها» را برای شافاک به بار آورد؛ هرچند سرانجام شافاک تبرئه شد.
‌‌

چهل قاعدهٔ عشق (۲۰۰۹)^۲

«چهل قاعدهٔ عشق» به عنوان یکی از «صد رمان تاثیرگذار جهان» از سوی بخش هنرِ بی‌بی‌سی انتخاب شد. این رمان دربارهٔ زنی به اسم اِلا روبنشتاین است که همهٔ لوازم خوشبختی را دارد: شوهر، سه تا بچهٔ کوچک، و خانهٔ خوب. ولی باز هم احساسِ خلاء دارد ‌ــ‌ خلائی که زمانی عشق آن را پر کرده بود.

اِلا دست‌نوشته‌ای از مولانا و شمس تبریزی دربارهٔ چهل قاعدهٔ زندگی و عشق را پیدا می‌کند، و به سفری وارد می‌شود که او را به ملاقاتِ نویسندهٔ این دست‌نوشتهٔ عرفانی می‌برد. «چهل قاعدهٔ عشق» روایتی دوگانه است که اِلا را در دوران امروز و مولانا و شمس تبریزی را در قرن هفتم دنبال می‌کند.

روزنامهٔ ایندیپندنت در نقد این کتاب می‌نویسد: «این رمان به‌خاطر پیامِ به‌موقع، تفکرانگیز و مطبوعِ خود، شایستگیِ توجهِ جهانی را دارد».

۱۰ دقیقه و ۳۸ ثانیه در این دنیای عجیب (۲۰۱۹)

«۱۰ دقیقه و ۳۸ ثانیه در این دنیای عجیب» نامزد دریافت جایزهٔ بوکر سال ۲۰۱۹ شد. این کتابْ داستانِ تکیلا لیلا را در لحظات پس از مرگش روایت می‌کند.

هر دقیقه، تکیلا را به خاطرهٔ جدیدی می‌رساند: از زمان کودکی‌اش تا خوردنِ قهوهٔ هِل‌دار همراهِ دانشجویی خوش‌تیپ در روسپی‌خانهٔ محل کارش. داستانِ تکیلا با خاطرات دوستانش در هم تنیده می‌شود: گروهی از آدم‌های «نامطلوب» که ناامیدانه در پی یافتن او هستند.

در نقد نیویورک تایمز، از این اثر به عنوان «رمانی جسورانه، شورشی، و سرآمد» یاد شده، و میرزا وحید، رمان‌نویسِ کشمیری، در بررسیِ این کتاب در گاردین می‌نویسد: «شافاک نگاهی تیز و متهورانه دارد به ضربه‌های روحی و جسمی‌ای که در یک نظامِ اجتماعیِ پدرسالار، به زنان وارد می‌شود».
‌‌

سه دختر حوا (۲۰۱۶)

شیرین، پری و مونا ‌ــ‌ گناه‌کار، مومن، و گم‌گشته ‌ــ‌ بهترین دوستان هم بودند تا این‌که یک رسوایی آن‌ها را از هم جدا کرد. چند سال بعد، در یک عصر بهاری در استانبول، پری در راه خود به یک مهمانیِ شام است که کیف دستی‌اش دزدیده می‌شود، و دنیایش زیر و رو می‌شود.

او کم‌کم به مسیرِ رسیدنش به وضعیتِ فعلیِ خود شک می‌کند، و به دوران کودکیِ رنج‌آلود خود در استانبول، سال‌های دانشجویی در آکسفورد و استادِ سرکشی که باعث شد او و بهترین دوستانش در همه چیز شک کنند می‌اندیشد. طی ساعات شب، پری سعی می‌کند گذشته‌ای را که سعی در فراموشی آن داشته است هضم کند.

عریفه اکبر، نویسنده و منتقد، در بررسیِ «سه خواهر حوا» در روزنامهٔ فایننشال تایمز نوشته: «”سه خواهر حوا“ داستانی هوشمندانه، بی‌رحم و گمراه‌کننده است که تردیدهای دینی پیچیده را قابل فهم و معنادار می‌کند».
‌‌

ناموس (۲۰۱۱)^۳

داستان «ناموس» در ترکیه و لندنِ دههٔ ۱۹۷۰ اتفاق می‌افتد، و دربارهٔ زوج مهاجری به اسم پمبه و آدم توپراک است که ترکیه را ترک می‌کنند تا برای خانوادهٔ‌شان زندگی تازه‌ای در انگلیس بسازند.

ولی سنت‌ها و باورهای خانوادگی‌شان در خونِ فرزندان‌شان اسکندر و اسما جاری‌ست و همراه آن‌ها می‌آید. بچه‌های توپراک در اشتباهات گذشتهٔ‌شان به دام افتاده‌اند، و به خاطر جنایتی وحشیانه و هولناکْ زندگی‌شان متلاشی می‌شود.

مجلهٔ آمریکاییِ کیرکوس دربارهٔ این رمان نوشته: «شافاک آن‌چه را که شاید بحث علیه قتل ناموسی به نظر برسد، تبدیل می‌کند به یک تراژدیِ خانوادگیِ سوزان ولی همدلانه و در نهایتْ همه‌جایی».

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

‌‌‌‌‌‌‌‌

[۱] «مرید معمار»، «من و استادم»
[۲] «ملت عشق»، «چهل قانون عشق»
[۳] «شرافت»