فیلوسوفیا

آیا حقوق بشر بالاتر از ایجابات قانونی آن است؟

بسیاری به این باورند که اختلافات فلسفی بر سر ماهیت و ریشه‌های حقوق بشر را باید کنار گذاشت.‌ زیرا ما در قرن بیست و یکم زندگی می‌کنیم،‌‌ قرنی که حقوق بشردر کنار افکار فلسفی در متن قانون نیز به شکل صریح و آشکار درج شده است.

نقش فیلسوفانِ بی‌نام‌ونشان در فهم «فلسفۀ مهتران»

چه‌قدر دربارۀ ابن مُسکویه می‌دانید؟ ناگارجونه چطور؟ لوکرزیا مارینلا، یا هِنری اودِرا اوروکا چه‌طور؟ احتمالا هیچ. درواقع شاید اسم‌شان هم هرگز به گوش‌تان نخورده باشد. این متفکران به‌ندرت در آموزه‌های فلسفه ظاهر می‌شوند و تالیفات‌شان شاید اصلا در کتابخانه‌های بزرگ اروپا و آمریکای شمالی یافت نشود.

فلسفۀ «فلسفۀ عامه‌پسند» چیست؟

فلسفۀ عمومی طیفی دارد که از همه‌فهم‌سازیِ ایده‌های فلسفی گرفته تا کاربرد آن ایده‌ها را در زندگی روزمره شامل می‌شود. این یعنی فلسفۀ عمومی مستلزم انجام کار مکتوم در فضای علمی [آکادمیک] توسط فیلسوفان است.

رابطۀ فلسفۀ عامه‌پسند و اخبار روز

تصویر مردمی شیفته که مستقیم به صفحه مونیتور چشم دوخته‌اند، قیاسی با تمثیل افلاطون در ذهن می‌آفریند: صفحات موبایل و کامپیوتر ما، دیوارهای غار زمان ما هستند، و ما با تماشای آن‌ها شاهد نمایشی کم‌نور از واقعیت روزمره هستیم.

چگونه استبداد خواب‌های ما را دگرگون می‌سازد؟

«رایش سوم رویاها» تاریخچه‌ای نامتعارف از دوران هیتلر است؛ در این کتاب شارلوت براد، خبرنگار یهودی، خواب‌های یهودیان در دوران رایش سوم را جمع‌آوری کرده‌اند؛ خواب‌هایی عجیب که به نظر می‌رسد به شکلی غریب با وقایع همان زمان و یا فاجعه‌های که بعدها به وقوع پیوست ارتباط دارد.

اسلام و حقوق بشر: تقابل یا سازگاری؟

آیا اسلام با حقوق بشر سازگاراست؟ پاسخ این پرسش تعلق به نوع اسلام، حقوق بشر و همچنان اینکه در کجا و با چه کسی این بحث را مطرح می کنیم، دارد. درین نوشته، ماری جول پیترسن به چگونگی دیدگاه و برداشت های مختلف پیرامون حقوق بشر از منظر اسلام که در ادوار مختلف تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی توسط گروه های مختف شکل گرفته اند، پرداخته است.

کلیشه‌سازی هویت زنان با کورگره‌‌های ناموس‌پنداری

از کارزار «#نامم کجاست» سه سال می‌گذرد اما هنوزهم  ذکر نام زنان در اجتماع تابو و عیب پنداشته می‌شود. امروز اکثریت دختران حتی در شهرهای بزرگ افغانستان که فضا برای زنان بازتر بوده و سنت‌ها و عرف‌های دست و پا گیر زنان  تا حدودی شکسته شده، با نام مستعار در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند.

فلسفه جهانگردی: چرا سفر ما را عوض می‌کند؟

سفر می‌تواند آدم را عوض کند. جیمز بازوِل، مولف اسکاتلندی می‌گفت سفر او را به «مردی کاملا متفاوت» بدل کرده است. آدام اسمیت گلایه داشت که جهانگردانِ جوان، خیلی زود مغرور و بی‌مرام می‌شوند. سارا ویلر نوشته است که سفرهای قطبیِ او، ظاهرا تغییری معنوی به‌بار آورده است. و علم هم موافق است. مسافرت می‌تواند ما را شادتر و خلاق‌تر کند، و شخصیت‌مان را عوض کند.

فلسفۀ عامه‌پسند و فلسفۀ عوام‌فریب

یکی از باورهای عوام‌فریبانه این است که غیرمتخصصان هم به اندازۀ حرفه‌ای‌ها صلاحیتِ تشخیص دارند. دربرابر این عقیده، فلسفه آسیب‌پذیرتر از علوم طبیعی‌ست. این عقیده ناشی از آرمانِ «پرسشگر مطلقا مستقل» است که هیچ‌چیز را مسلّم نمی‌شمارد و فقط از ایده‌های دست‌اول استفاده می‌کند

نژادپرستی افغانی: نیم‌رخی که می‌پوشانیم

واقعیت این است که افغانستان کشوری عمیقا نژادپرست است. گرچند نخبگان سیاسی در پی نفی و کتمان چنین معضلی در افغانستان‌اند و سخن‌گفتن از آن اغلب با ادبیات سیاسی مانند حفظ وحدت ملی و دوری جستن از نفاق قومی سرکوب می‌شود، اما نژادپرستی به‌صورت روزمره از شهروندان کشور قربانی می‌گیرد.

مصداق‌های غیرغربی نژادپرستی

در شراق تعریف ما از نژادپرستی چیست و مصداق‌های مشخص آن کدام‌هاست؟ معادل‌های بومی و خاستگاه نژادپرستی در فرهنگ شرقی چیست؟ ربط نُرم‌های اجتماعی و سازوکارهای فرهنگی با تبعیض نژادی چیست؟ ایا برداشت کشورهای منطقه از مفهوم نژادپرستی با غرب تفاوت دارد؟ افراد تبعیض‌گر در نظام‌های سیاسی چه سود شخصی و گروهی می‌برند؟ این‌ها پرسش‌هایی است که مهمانان میزگرد «مصداق‌های غیرغربی نژادپرستی» که به ابتکار انستیتوت مطالعات استراتژیک برگزار شد، به آن پرداختند.