زیبایی مزایایی دارد، به‌خصوص اگر جزوِ گونه‌های در معرض خطر باشید. بیشتر سازمان‌های حفظ محیط‌زیست از نماد حیوانات در لوگوی خودشان استفاده می‌کنند، که اغلب‌شان پستاندارانِ بزرگ و باشکوه، یا پرندگان زیبا یا جانوران دریایی پرابهت است. این کارِ اشتباهی نیست. انسان‌ها تمایل درونی دارند که به چیزهای زیبا اهمیت بدهند. همین‌طور تعامل با مکان‌های طبیعیِ زیبا، احساسِ لذت و التیام را در ما ایجاد می‌کند.
***
مطابق تحقیقی که در ژورنال پلوس بیولوژی منتشر شده، گروهی از محققان فرانسوی با تحقیق دربارهٔ رابطهٔ تنوع زیستی، زیبایی، و حفظ منابع طبیعی، دریافتند که مثلا در میان ماهیانِ صخره‌های مرجانی، گونه‌هایی که از نظر آدم‌ها زیباترین هستند، سهمِ اکولوژیکِ بسیار ناچیزی دارند. این ماهیانِ زیبا از تبار تکاملیِ مشترکی می‌آیند و نقش مشابهی در اکوسیستم خود بازی می‌کنند. ولی گونه‌های «زشت» به‌طور متوسط تنوعِ اکولوژیک و تکاملیِ بیشتری دارند و بیشتر از همتایانِ زیبای‌شان در معرض انقراض قرار دارند.
شکی نیست که زیباییِ طبیعیْ ابزاری مهم برای تشویق مردم و دولت‌ها به مشارکت در حفظ حیات طبیعی است.
ارزیابی زیبایی؛ برنده‌ها و بازنده‌ها
در پژوهش یادشده، نیکولاس موکه و همکارانش از هوش مصنوعی برای زیبایی‌سنجی استفاده کردند: هوش مصنوعیْ ۴۴۰۰ تصویر از ۲۴۱۷ تا از رایج‌ترین گونه‌های ماهیانِ صخره‌های مرجانی را ارزیابی کرد و پردازشِ داده‌ها و تحلیل الگوهای زیبایی نشان داد که زیباترین ماهیان، مثلا فرشته‌ماهی‌ها، معمولا رنگ‌های متنوع و غلیظی از خود ساطع می‌کنند که طرح‌های تکرارشونده در فلس‌های‌شان دارند. هوش مصنوعی همین‌طور ماهیانی را پسندید که بدن‌های گِردی دارند ــ انسان‌ها هم مثلا در طراحیِ لوگوها همین تمایل را دارند.
البته تکاملْ نگرانِ ارزش‌های زیبایی نبوده است. رنگ‌آمیزیِ متمایزِ این ماهیانِ زیبا، به عنوان یک استراتژیِ بقا تکامل پیدا کرد: یعنی برای استتار کردن. فلس‌های این نوع ماهی‌ها با الگوهای روشن و چین‌دارِ صخره‌های مرجانی ترکیب می‌شود و ماهی را استتار می‌کند. این ماهی‌های زیبا معمولا روی مرجان‌ها زندگی می‌کنند و در سطحِ پایین‌ترِ زنجیره غذایی قرار دارند.
در آن سوی طیف، ماهی‌های دارای رنگ‌های یکنواخت و بدونِ طرح که بدن‌های درازی دارند، به عنوان نازیباترین گونه‌ها تعیین شدند. این گونه‌ها را نمی‌شود به راحتی دسته‌بندی کرد. این‌ها نقش‌های بسیار متنوعی در محیط زیست جانوری بازی می‌کنند و در زیستگاه‌های بسیار متفاوتی ساکن می‌شوند.
زیبایی‌طلبی ممکن است ما را از ارزشِ زیست‌محیطی گونه‌های جانوری غافل کند.
زیبایی از نظر اقلیمِ جانوری
محققان دریافتند که گرچه ماهیانِ گونه‌های زیبا معمولا نقش‌های اکولوژیکِ مشترکی دارند، بسیاری از گونه‌های کم‌زیبا از جایگاهِ ویژه‌ای در محیط زیست جانوری برخوردارند؛ این یعنی که این گونه‌ها ممکن است ارزشِ بالایی برای حفظ اقلیمِ جانوری داشته باشند. اما گونه‌های کم‌زیبا احتمال بیشتری دارد که در فهرست گونه‌های در معرض تهدید اتحادیه بین‌المللی حفظ طبیعت باشند. چون معلوم شده که بسیاری از آن‌ها، مثلا آبی‌ماهی (بلوفیش) یا استینبراس سفید، قربانیِ صیدِ بی‌رویه هستند. موکه می‌گوید، «ماهیانِ کم‌زیبا بیشتر به محافظت طبیعی نیاز دارند، و ما باید مطمئن شویم که زیبایی‌طلبیِ ما به تبعیض در حفظ محیط‌زیست منجر نشود».
در این مورد، صخره‌های مرجانی یکی از درمعرض‌خطرترین اقلیم‌های جانوری روی زمین هستند. تداوم بقای این اقلیم‌ها به حفظ جانورانی وابسته است که در آن‌ها سکونت دارند و آن‌ها پرورش می‌دهند. شکی نیست که زیباییِ طبیعیْ ابزاری مهم برای تشویق مردم و دولت‌ها به مشارکت در حفظ حیات طبیعی است. ولی زیبایی‌طلبی همین‌طور ممکن است چشم ما را به ارزشِ زیست‌محیطی گونه‌های جانوری ببندد. انتقال موثرِ این دیدگاه به افکار عمومی، سیاست‌گذاران و سازمان‌های مردمیِ فعال در حوزهٔ حفاظت طبیعی، می‌تواند تاثیر منفیِ این‌گونه تمایلاتِ درونی را به حداقل برساند.
