ادبیات، فلسفه، سیاست

commonwealth

درباره‌ی معادل‌های فارسی «کامن‌وِلث»

برخی مترجمانِ آثار ایمانوئل کانت، یا دیگر متون کلاسیک فلسفی-سیاسی، به فارسی هر جا به واژه‌ی commonwealth رسیده‌اند، آن را به طور اتوماتیک به «مشترک المنافع» برگردانده‌اند.

برخی مترجمانِ آثار ایمانوئل کانت، یا دیگر متون کلاسیک فلسفیسیاسی، به فارسی هر جا به واژهی commonwealth رسیدهاند، آن را به طور اتوماتیک به «مشترک المنافع» برگرداندهاند. توضیح زیر برای نشاندادن ناروایی اینرویّه است.

واژهی commonwealth. به صورت commoun welthe از نیمهی قرن شانزدهم وارد زبان انگلیسی شده و در اصل به معنای «یک جماعت (community)، کل پیکرهی مردم در یک کشور، بوده، و به ویژه «دولتی با شکل حکومت دموکراتیک یا جمهوری» معنی میداده است. از نیمهی قرن شانزدهم معنای تازهای مییابد: «هر پیکرهای از اشخاص که با نوعی منفعت عمومی با یکدیگر متحد میشونداین واژه به طور خاص بر حکومت انگلستان در دورهی ۱۶۴۹۱۶۶۰، و سپس مستعمرههای سابق خودگردان تحت پادشاهی بریتانیا (۱۹۱۷) گفته میشود. در ایالات متحده بخشی از نام رسمی ایالاتی چون پینسیلوانیا، ماساچوست، ویرجینیا و کنتاکی است، ولی اهمیت خاصی ندارد.۱

در فرهنگ پویا (محمدرضا باطنی) این واژه ۱. ملت، مردم ۲. کشور و نیز ۱. کشورهای مشترک المنافع ۲. (در آمریکا) ایالت ۳. کشور فدرال معنی شده است

فرهنگ علوم انسانی (داریوش آشوری) آن را «۱. مردم، پیکرهی سیاسی ۲. جمهوری، جمهوریت ۳. کامِنوِلث، جمهورستان» برگردانده است

فرهنگ فنینقدی فلسفه‌ (آندره لالاند) در برابر درآیهی  république (= جمهوری)، واژهی commonwealth را نهاده است. لالاند، «جمهوری» را به دو معنای قدیمی «دولت» (res publica) و معنای متأخرترِ آن، «هر دولتی که پادشاهی نیست» میگیرد و هر دو را برای commonwealth نیز صادق میداند.۲ 

همچنان که میبینیم «مشترک المنافع» معنای متأخر این واژه، و بیشتر مربوط به قرن بیستم، است، و این واژه در اصل به معناهای جماعت، مردم یا دولت جمهوری، دولت دموکراتیک به کار رفته است. بنابراین، مخصوصاً در متون کانت که مربوط به قرن هجدهم است، نمیتوان به طور خودکار، معادل «مشترک المنافع» را به کار برد، و مثلاً ethical commonwealth را به جای «جمهوری اخلاقی»، «جامعهی مشترک المنافع اخلاقی» برگرداند (درسگفتارهای اخلاق). باید به سیاق متن و زمینهی عبارت نگریست و بر حسب آن معنای مناسب را برگزید

دربارهی معناهای گوناگون commonwealth در متون کانت بنگرید به فرهنگ کمبریجِ کانت (جولین وئِرث۳)، درآیههای  Community, Democracy, State, Republic. 

ــــــــــــــــــ

پانوشت‌ها:
۱. (نگ. https://www.etymonline.com/search?q=commonwealth
۲.  (André Lalande, Vocabulaire technique et critique de la philosophie, Paris, PUF, 1996, p. 923.)
۳. The Cambridge Kant Lexicon, ed Julian Wuerth, Cambridge University Press, 2021. 

کتابستان

چار دختر زردشت

منیژه باختری

دموکراسی انجمنی

مهدی جامی

تاملاتی بر هیتلر

زِبستییان هفنر

دوسیه افغانستان

شاهزاده ترکی الفیصل آل سعود

نیم‌قرن مبارزه و سیاست

سمیه رامش