نقاشی ۱۸۶ مترمربعی مهدی قدیانلو، هنرمند ایرانی زینت بخش سالن اجلاس امسال مجمع اقتصادی جهان در داوسِ سوئیس است. قدیانلو که یکی از مشهورترین دیوارنگارهای جهان است، از سوی این مجمع انتخاب شد تا اثر هنری بزرگ خود را با عنوان «یافتن امید» در نشست سالانه داوس به نمایش بگذارد. مهدی قدیانلو در سال ۱۳۶۰ (۱۹۸۱) در کرج متولد شد. او تحصیلات خود را در رشتۀ نقاشی در دانشگاه تهران آغاز کرد و در ادامه موفق به دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته انیمیشن شد. نقاشی‌های دیواری او که شهرت جهانی‌دارد، چهره‌ای زیبا و به قول خودش «آرمان» به شهر تهران بخشید.
او در مصاحبه خود با مجله مجمع اقتصادی جهان در رابطه به نقش هنرمند و اینکه آیا هنر می‌تواند به تغییر دنیای پرشتاب امروز کمک کند، می‌گوید هنر توان ایجاد چنین تغییری را دارد. آنچه می‌خوانید برگردان همین مصاحبه اوست.
آیا فکر می‌کنید هنرمندان وظیفه‌ای نسبت به جامعه دارند؟
قطعا همین طور است. من احساس می‌کنم که ما دو برابر یک شهروند معمولی وظیفه داریم؛ زیرا ما این توانایی را داریم که توجه مردم را جلب کنیم و به سوی اهداف خاصی هدایت کنیم. ما توانایی بزرگنمایی مشکلات، تحریک احساسات (مثبت و منفی) و جلب نظر دیگران را داریم. این امر ما را در یک موقعیت ممتاز قرار می‌دهد، اما در عین حال مسئولیت‌هایی نیز بر عهده ما قرار می‌دهد. و در ضمن تبلیغات، پیام رسانی است که توسط هنرمندان ایجاد می‌شود.
هنر چه می‌کند؟
نقش هنر تغییر کرده. هنرمندان دیگر به هنر فقط به منظور جستجوی زیبایی و یا کمک به کسانی که در موضع قدرت هستند، مانند پادشاهان و کلیسا، نمی‌پردازند. امروزه هنر کاملا با فعالیت‌های اجتماعی در هم آمیخته شده است. از نظر من، هنر واکنشی است نسبت به آنچه که در اطراف ما اتفاق می افتد، و منعکس کننده هر آن چیزی است که در دنیا روی می‌دهد. به عنوان مثال، هنرمندان زیادی را دیده‌ایم که اخیرا روی بحران مهاجرت تمرکز کرده و توجهات ویژه‌ای را نسبت به این مسئله جلب کرده‌اند. در طول جنگ ویتنام، کار عکاسان در ارتقاء آگاهی و به راه انداختن جنبش‌هایی برای پایان دادن به جنگ بسیار مثمر ثمر بود.
تا به حال هیچ اثر هنری در اندازه‌های کار شما در داووس ارائه نشده است. این اثر توسط بسیاری از صاحب نفوذان و سیاستمداران دیده خواهد شد. این موضوع چه تاثیری بر اثر هنریتان خواهد داشت؟
من هرگز برای این نوع مخاطب کاری خلق نکرده‌ام. معمولا کار من در مکان‌های عمومی نشان داده می‌شود به این منظور که توسط افراد معمولی دیده شود. فکر کردن در مورد آن مخاطبان باعث شده است که احساس مسئولیت سنگینی کنم. درگیر این چالش شده‌ام که باید اثری خلق کنم که تاثیر ماندگار داشته باشد. اثری با این موقعیت و این ابعاد را باید بسیار جدی گرفت. این اثر در یادها خواهد ماند – خواه مردم آن را بپسندند و خواه نه. من می‌دانستم که هنر روایی در این زمینه کاری از پیش نخواهد برد، بنابراین بیشتر روی ایجاد یک فضای تحریک کننده افکار تمرکز کردم که امیدوارم بر حوزه‌ای که قرار است در داووس مورد بحث قرار بگیرد تاثیر داشته باشد.
برخی از افرادی که ممکن است کار شما را در داووس ببینند، ممکن است اصولا نگاهی ژئوپولیتیک به کشور زادگاه شما داشته باشند. این چه احساسی را در شما به وجود می‌آورد؟
به طور کلی، من هنرمندی هستم که تلاش می‌کنم فراتر از جغرافیایم کار کنم و این اثر نیز از این قاعده خارج نیست. تمام تلاشم بر این بوده است که بتوانم تا حدی با فاصله گرفتن از نمادها و نشانه‌های تصویری خاص کشورم با افراد مختلف از ملیت‌های مختلف ارتباط برقرار کنم. بسیار سعی می‌کنم از نمادهای تصویری که در سطح جهانی شناخته شده هستند استفاده کنم. به عنوان مثال در سراسر جهان در جشن‌ها از بادکنک استفاده می‌کنند. من عمدا تلاش کردم با مخاطبانم از طریق یک زبان جهانی که در «احساس» ریشه دارد و بین همه ما مشترک است ارتباط برقرار کنم.
ارائه اثرتان در داووس چه دستاوردی خواهد داشت؟
من احساس می‌کنم که در حال حاضر سلامت سیاره زمین و تغییرات آب و هوایی در خط مقدم همه اندیشه‌های ما است. به عنوان مثال کمبود آب یک معضل جدی در ایران است. با این که برخی هنوز می گویند که این معضل به وسیله انسان ایجاد نشده است، اما من باور دارم که همه ما مسئول سرنوشت سیاره خودمان هستیم. تمام افراد، چه آنهایی که در موضع قدرت هستند و چه افراد عادی، باید کاملا با هم در ارتباط باشند. از نظر من، آینده فرزندان ما یک نگرانی مهم است و امیدوارم که برای کسانی که کار من را در اجلاس داووس می‌بینند نیز چنین باشد.
شما اخیرا برای دومین بار پدر شدید. پدر بودن چه تاثیری می‌تواند بر کار شما داشته باشد؟
من احساس مسئولیت بزرگی نسبت به فرزندانم و نسبت به تمام کودکان این سیاره دارم. پدر و مادر شدن باعث مسئولیت پذیرتر شدن انسان‌ها می‌شود و ما را با مفهوم دقیق‌تری از اضطراری بودن وظایفی که برای امنیت آینده جمعی‌مان داریم مرتبط می‌سازد. فرزند اول من یک دختر است و داشتن او تبعیض جنسیتی واقعی را که امروزه در دنیای ما وجود دارد به من نشان داد. من به اهمیت جنبش‌های فمینیستی و مقاومت تاسف برانگیز موانع و خط قرمزهای پیشرفت زنان پی بردم. به همین دلیل من تصویر یک زن را در قسمت اصلی اثرم برای مرکز کنگره انتخاب کرده‌ام. وجود درهای بسته در اثر من اتفاقی نیست. احساس می‌کنم واقعا هنوز راه زیادی برای پیمودن وجود دارد. با این حال، این اثر فضا و پیام امیدوارانه‌ای دارد.
آیا هنر می‌تواند جهان را تغییر دهد؟
هنرمندان ابزار قدرتمندی در دست دارند. ما برتری ویژه و منحصری نسبت به افراد خارج از این عرصه داریم. مستندسازان، نقاشان، عکاسان و اجرا کنندگان کارهای هنری می‌توانند دیدگاه کسانی را نیز که خارج از این حوزه هستند ارائه دهند. این تغییر چشم اندازها عامل مهمی برای تغییر است وهمان چیزی است که من سعی می‌کنم با نقاشی‌هایم به دست آورم.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ
منبع: مجله مجمع اقتصادی جهان
این مصاحبه را مهسا شمسایی بنیانگذار وبسایت هنرمندان جوان ایرانی به زبان انگلیسی با مهدی قدیانلو انجام داده و بهناز ولی آن را به فارسی بازگردانده است.
