مقدمه

فرهنگ ژاپنی با رهیافت صمیمانه و مدبرانه به زندگی شناخته می‌شود. شیوۀ زندگی ژاپنی، از عادات روزمرۀ کوچک گرفته تا سنت‌های باستانی آن، مانند مراسم چای، به ما نشان می‌دهد که در هر لحظه از روز زمانی برای ذهن‌آگاهی وجود دارد.

در جهانی که دائماً شتاب می‌گیرد، می‌توانیم از رهیافت ژاپنی به زندگی چیزهای فراوانی بیاموزیم. این فرهنگ با ریشه داشتن در تفکر بودایی، چیزهای فراوانی راجع‌به نیروی مثبت قدردانی، ارتباط حیاتی طبیعت و سعادت ما؛ و همچنین راجع‌به ارزش رهیافت آرام و سنجیده به زندگیِ روزمره دارد.

جملگی این موارد و موارد بیشتر را می‌توانید در  هنر زندگی ژاپنی بیابید. از جمله: گام برداشتن در هنرهای مراقبه‌ای بونسای، ایکبانا و اریگامی، یا امتحان پخت برخی غذاهای خوشمزۀ ژاپنی، کشف دوبارۀ شگفتی‌های احیاگر حمام گرم، الهام از فلسفۀ مراسم چای، یا آرام کردن قلب خویش با استحمام در جنگل. همچنین با وابی‌ـ‌سابی جهان را ازطریق لنزی جدید بنگرید، یا با کینتسوگی ارزش و زیبایی را در کاستی بیابید.

در این نوشتار رازهایی برای خشنودی هرروزه و رمز زندگی‌ای غنی، شاد و مدبرانه نهفته است. روش‌های بسیاری برای آرامش و خوشبختی وجود دارد که می‌توانیم از فرهنگ ژاپنی الهام بگیریم و دراین‌جا چگونگی این روش‌ها به شما ارائه شده است.

***‌‌‌‌‌

ایکیگای: کشف هرآنچه به زندگی شما معنا می‌بخشد‌‌‌‌

ایکیگای شما

همۀ ما می‌خواهیم در زندگی خود احساس هدفمندی کنیم ـ چیزی که باعث شادمانی‌مان می‌شود و زندگی‌مان را مملو از حس شادمانی می‌کند؛ چیزی که ما را ترغیب می‌کند تا صبح از رختخواب برخیزیم. ژاپنی‌ها برای این احساس هدفمندی، واژه‌ای دارند: ایکیگای (Ikigai) که تقریباً «هدف زندگی» ترجمه می‌شود. این یک باور یا احساس مرکزی است که مشخص می‌کند شما چه کسی هستید و مهمترین چیز برای شما چیست، بسیاری براین باور هستند که یافتن و تعریف ایکیگای‌‌ شما ـ چیزی که شما را به حرکت وامی‌دارد ـ کلید احساس خشنودی و شادمانی است.

ایکیگای شما جریانی است که در سراسر زندگی‌تان جاری است. باوجوداین، اگرچه این جریان به نظر عالی می‌رسد،  اقداماتی که برای پیگیری آن انجام می‌دهید، اغلب در مقیاس کوچک انجام می‌شود ـ ایکیگای شما از تعاملات سادۀ زندگی روزمره خبر می‌دهد. مثلاً، اگر ایکیگیای شما  بخواهد به دیگران یاری برساند، باز نگاه داشتن درِ اتاق برای یک نفر می‌تواند روشی ساده برای پیگیری احساس خوشبختی باشد.

ایکیگای شما مخصوص شما است، زیرا همۀ ما به روش‌های گوناگونی خوشبختی را می‌جوییم. ممکن است ازطریق کارتان، یا از طریق سرگرمی آن را بجویید، ایکیگای‌تان را می‌توانید ازطریق مراقبت و تأمین مخارج خانواده‌تان، یا ازطریق آفرینش زیبایی، خنده و گسترش صلح بجویید. حتّی ممکن است درطی گذران زندگی متوجه شوید که ایکیگا‌ی‌تان تغییر می‌کند، زیرا آنچه در ۲۵ سالگی شما را به وجد می‌آورد، ممکن است با آنچه در ۶۵ سالگی شما را راضی می‌کند متفاوت باشد.

یافتن ایکیگای شما چیزی نیست که یک‌شبه اتفاق بیفتد. اینکه بتوانید هدف زندگی خود را در یک گفته بنویسید، نیازمند خوداندیشی و بینش است و این به‌معنای هماهنگی کامل با خودتان است. حتّی اگر از ایکیگیای خود درک نسبی داشته باشید، ممکن است سال‌ها به طول بینجامد تا به نتیجه برسید.

شاید تصور درستی نسبت‌به انجام کارهایی موردعلاقه و آنچه از آن بیزار هستید، داشته باشید، امّا ایکیگا‌ی‌ شما از این موارد (علاقه داشتن و یا نداشتن به چیزی) ژرف‌تر است. مثلاً، ممکن است به باغبانی مشتاق باشید، امّا از خود بپرسید: چرا باغبانی را دوست دارید؟ چرا باغبانی باعث شادمانی و خشنودی‌تان می‌شود؟ آیا به این دلیل که دوست دارید رشد مداوم گیاهان مورد علاقه‌تان را مشاهده کنید؟ آیا به این دلیل که پرورش چیزهای زیبا را دوست دارید؟ آیا به این دلیل که دوست دارید نظم و ساختار به وجود آورید؟ هنگام پاسخ دادن به این پرسش‌ها، از منظر کل زندگی به آن بیندیشید. آیا از یافتن زیبایی، ساختار یا پیشرفت در زمینه‌های دیگر زندگی‌تان نیز لذّت می‌برید؟ هنگامی که شروع به جست‌وجو کردید، احتمالاً در پاسخ‌های خود الگوهایی مشاهده خواهید کرد. این شروع، یافتن ایکیگای شما است.
‌‌

ایکیگای چه هست و چه نیست

در وهلۀ نخست، ایکیگای شما باید چیزی باشد که برایتان شادی به ارمغان می‌آورد و به‌جای خستگی، خشنودتان می‌سازد. حتّی اگر ایکیگای شما مربوط به شاد کردن دیگران است، باید باعث شادمانی خود شما نیز بشود.

 ایکیگای شما معمولاً به شما کمک می‌کند تا با افراد پیرامون خود ارتباط برقرار کنید، زیرا ایکیگای به‌جای آنکه درصدد گرفتن چیزی از جهان باشد، درصدد بخشیدن چیزی به آن است. مثلاً، نویسنده‌ای که آثارش خوانده می‌شود و مورد بحث قرار می‌گیرد، هنرمندی که اثرش مشاهده می‌شود، و داوطلبی که به دیگری کمک می‌کند. ایکیگای نیز فعال خواهد بود، نه منفعل. این چیزی است که شما آگاهانه و به‌منظور لذّت بردن در پی آن هستید؛ حتّی اگر این کار به سادگی یک پیاده‌روی، مطالعۀ یک کتاب، یا صحبت با یک دوست باشد.

ایکیگای شما غالباً به مواردی مرتبط است که در آن می‌توانید رشد و پیشرفت را مشاهده کنید، خواه درحال کار بر روی پروژه‌ای باشید، یا در حال پیشرفت در مهارتی، یا درحال مشاهدۀ کودکی در حال رشد کردن. به همین دلیل است که ایکیگای، یک هدف خاص نخواهد بود. ایکیگای شما بخش معرف شما است که همیشه با شما خواهد بود، بنابراین خط پایانی وجود ندارد. باوجوداین، این به این معنا نیست که ایکیگای شما نمی‌تواند به شما در رسیدن به آرزوهایتان یاری رساند. مثلاً، ممکن است ایکیگای شما چاپ رمان نباشد، اما می‌تواند به اشتراک‌گذاری داستان‌ها و ارتباط با دیگران باشد. دراین‌صورت، چاپ رمان ممکن است کاری باشد که در مسیر پیگیری هدف خود انجام می‌دهید.
‌‌

موهبت‌های ایکیگای

پس چرا در تشخیص ایکیگای خود به زحمت می‌افتید؟ این کار زمان و تلاش فراوانی می‌طلبد ـ چرا تنها به کارهایی که دوست دارید نمی‌پردازید و از کارهایی که دوست ندارید اجتناب نمی‌کنید؟ زیرا داشتن درکی عینی از آنچه که باعث می‌شود شما، شما باشید ـ گفته‌ای صریح که مشخص می‌کند شما چه کسی هستید و هدف‌تان چیست ـ توانمندسازی است. آگاهی از ایکیگای خود به این معنا است که شما نسبت‌به خودتان و آنچه باعث می‌شود احساس بهتری نسبت‌به خودتان داشته باشید، درک عمیقی دارید. یعنی شما از نحوۀ کشف خوشبختی خود آگاه هستید. همچنین به شما احساس تسلط می‌دهد، به شما کمک می‌کند تا بر زندگی خود نظارت داشته باشید و این امکان را می‌دهد تا آنچه را که موجب ترغیب شما می‌شود، معین کنید.

همچنین، ایکیگای شما تکیه‌گاهی است که می‌تواند درمواقع سختی راهبر شما باشد، زیرا به یقین، از آنچه برایتان مهم است و از الویت‌های خود آگاه هستید. همچنین ـ به فعال نگاه داشتن ذهن و بدن شما کمک می‌کند، باعث تداوم مثبت‌اندیشی و انگیزۀ زندگی شما می‌شود و به شما کمک می‌کند تا با اطرافیان خود در ارتباط باشید.
‌‌

نحوۀ یافتن ایکیگای خود

ممکن است یافتن ایکیگای‌تان سال‌ها به طول بینجامد و مردم اغلب متوجه می‌شوند که به جای اینکه یافت شود، با گذشت زمان خود را نمایان می‌سازد. باوجوداین، روش‌هایی وجود دارد که می‌تواند به شروع روند شناخت انسان کمک کند.

با پرسیدن سؤال آغاز کنید. چه لحظاتی بیشتر از زندگی روزمره لذّت می‌برید؟ بدون اینکه کسی از شما بخواهد، چه کاری انجام می‌دهید؟ کارهای مورد علاقه شما در دوران کودکی چه بوده است؟ چه چیزی باعث می‌شود که شدیداً احساسی شوید؟ مشتاق چه چیزی هستید؟ اگر پول مهم نبود، باز هم می‌خواستید چه کاری انجام دهید؟ با پاسخ به این نوع پرسش‌ها آنچه را که باعث ایجاد انگیزه شما می‌شود احساس می‌کنید؛ گام بعدی این است که پاسخ‌های خود را ملاحظه کنید و ببینید آیا می‌توانید الگوهایی بیابید.

نکتۀ اصلی، توجه به خود و احساس‌تان است. وقتی نسبت‌به چیزی کنجکاو هستید و به خود اجازۀ تعقیب آن را می‌دهید، به آن توجه داشته باشید. دربارۀ سرگرمی‌های خود تحقیق کنید ـ  چرا عاشق کاری هستید که انجام می‌دهید؟ اگرچه ایکیگای شما چیزی فراتر از علاقۀ صرف است، امّا سرگرمی‌های ما دربارۀ آنچه عمیقاً درون خود احساس می‌کنیم، چیزهای بسیاری به ما می‌گویند.

فکر نکنید که باید فراتر از توان خود و زندگی‌ای که دارید جست‌وجو کنید. احتمالاً، به‌طور طبیعی، نسبت‌به آنچه ایکیگای شما است ادراک دارید، زیرا از پیش می‌دانستید چه چیز توجه شما را به خود جلب می‌کند. تنها زمان لازم است تا بتوانید این احساسات را در یک گفتۀ واحد متبلور کنید. و درحالی‌که این زمان را طی می‌کنید، به خاطر داشته باشید که حتّی اگر ایکیگای خود را کاملاً تشخیص ندهید،  توجه روزانه به آنچه از آن الهام می‌پذیرید و باعث شادمانی شما می‌شود، کمک‌تان می‌کند تا زندگی غنی‌تر و کامل‌تری داشته باشید.

ملزومات خوشبختی در این زندگی، اموری است که باید انجام شوند، چیزهایی که باید دوست داشته شوند و چیزهایی که باید به آن‌ها امید بست. (هکتور گارسیا)

‌‌
‌‌‌

______________________________________________________________________________________
این مطلب، ترجمۀ بخش نخست از کتاب «هنر زندگی ژاپنی» (۲۰۱۹) نوشتۀ جو پترس است. تلاش بر آن است که ترجمۀ همۀ بخش‌های این کتاب، در فواصل معین، به خوانندگان مجلۀ نبشت تقدیم گردد.