ویروسِ کرونا جهان را درمی‌نوردد؛ دانشمندان هم تلاش می‌کنند تا یک معمای همه‌گیرشناختیِ مهم را حل کنند: چه تعداد از مردمْ دارای علائمِ خفیف یا بدون علامت هستند و ممکن است این ویروس را به دیگران هم منتقل کنند؟ برخی تخمین‌های اولیه حاکی‌ست که ۶۰ درصدِ مبتلایانِ کرونا ممکن است ناقلان پنهان باشند!
بسیاری از دانشمندان گمان می‌کنند که تعداد زیادی از مبتلایانِ کرونا بدون علامت هستند یا علائمِ اندکی دارند، و بیشترِ افرادی که عفونتِ خفیف دارند، آن‌قدر بدحال نمی‌شوند که دنبالِ کمک‌های پزشکی بروند و احتمالا با کمک روش‌های غربال‌گری، مثلِ کنترلِ دمای بدن، هم قابلِ شناسایی نیستند، و برای همینْ گسترۀ این پدیده و نقش آن در انتقال ویروس هنوز ناشناخته است.
مایکل اوسترهولم، مدیر مرکز تحقیق و سیاست‌گذاری بیماری‌های عفونی دانشگاه مینه‌سوتا در مینیاپولیس می‌گوید، «برای این‌که علت اصلیِ این سطح از اپیدمی را درک کنیم، مهم است که نسبتِ مواردِ بدون علامت یا خفیف را هم بفهمیم.» این فرق دارد با این‌که بخواهیم تعدادِ مواردِ گزارش‌نشده را محاسبه کنیم ـــ یعنی آن‌هایی که به‌خاطرِ فقدانِ تست‌های کافی توسطِ مراجعِ مسئولْ هنوز شناسایی نشده اند، یا «مواردِ پیش‌بالینی» که در آن‌ها افراد ناقل ویروس هنوز علائمی از خود بروز نمی‌دهند.
برای شمارشِ ناقلانِ پنهان، تیمی از محققان در چین و آمریکا مدلی را طراحی کرده‌اند که در آن از داده‌های مربوط به ۲۶۰۰۰ موردِ ابتلای تاییدشده در شهرِ ووهان ـــ نقطۀ شروع این اپیدمی در استانِ هوبِی در چین ـــ استفاده شده است.
موارد شناسایی‌نشده
گروه مذکور تخمین زد که تا ۱۸ فوریه، ۳۷۴۰۰ نفر مبتلا در شهر ووهان وجود داشته که مراجع مسئول از وجودشان بی‌خبر بودند. به گفتۀ این محققان، بیشتر این مواردِ گزارش‌نشده، شامل افرادی بود که علائم خفیف داشته یا بدون علامت بودند اما هنوز قابلیت انتقال بیماری را داشتند.
وو تانگچون، یکی از کارشناسان بهداشت در دانشگاه علم و فناوری هواچونگ در ووهان می‌گوید، «محافظه‌کارانه‌ترین تخمین‌های ما می‌گوید که دست‌کم ۵۹ درصدِ مبتلایان، بدون این‌که آزمایش شده باشند، دورۀ نقاهت را سپری می‌کنند و پتانسیلِ آلوده‌کردنِ دیگران را دارند. احتمالا به همین دلیل این ویروس خیلی سریع در استانِ هوبی منتشر شده و حالا هم در سراسر جهان درحال انتشار است.»
بیشترِ افرادی که عفونتِ خفیف دارند، آن‌قدر بدحال نمی‌شوند که دنبالِ کمک‌های پزشکی بروند و احتمالا با کمک روش‌های غربال‌گری هم قابلِ شناسایی نیستند، و برای همینْ گسترۀ انتقال و انتشارِ کرونا هنوز ناشناخته است.
آدام کوچارسکی، کارشناس مدلسازی بیماری در دانشگاه بهداشت و پزشکی حاره‌ای لندن، می‌گوید که نتایج کسب‌شده توسط این تیم پژوهشی، شبیهِ نتایجِ مطالعاتی‌ست که روی مجموعه‌داده‌های بسیار کوچکتر انجام شده بودند. به گفتۀ او، «این، جدیدترین آنالیز از بهترین مجموعه داده‌هایی‌ست که داریم.»
البته روشِ مورد استفادۀ این مدلْ منطقی به‌نظر می‌رسد، اما این مدل فرض می‌کند که همۀ افرادِ اجتماع، شانسِ برابری برای تماس با بقیه دارند. جراردو چاول، کارشناس همه‌گیرشناسی در دانشگاه ایالتی جورجیا در آلانتا می‌گوید، «شما احتمالا بیشتر با گروهِ اندکی از مردم تماس دارید: مثل خانواده، دوستان و همکاران.» به گفتۀ او، با فرض این‌که اختلاطِ یکنواختی وجود داشته باشد، مدلِ مذکور، نرخ انتقال را بیش‌ازحد برآورد کرده و تعداد مبتلایانِ دارای علائم خفیف یا بدون علامت را بیشتر نشان می‌دهد. با این حال، او می‌گوید که این نتایج نسبتا دقیق است.
شواهدِ جدید
مطالعۀ دیگری روی ۵۶۵ شهروند ژاپنی ـــ که اوایل فوریه از شهر ووهان تخلیه شده بودند ـــ انجام شده است؛ این افراد مکررا تحت آزمایش و نظارت برای شناسایی ویروس و علائم بیماری بودند. در ۱۳ مارس یک تیمِ ژاپنی طی مقاله‌ای در ژورنال بین‌المللی بیماری‌های عفونی، گزارش داد که ۱۳ نفر از افرادِ تخلیه‌شده مبتلا بوده‌اند که چهار تن از آن‌ها (یعنی ۳۱ درصدشان) اصلا علائمی نداشتند.
به گفتۀ چاول، احتمالا بهترین مدرک برای مواردِ بدونِ علامت، مربوط به کشتی تفریحیِ دایموند پرینسس است که اوایلِ فوریه در آب‌های ژاپن شاهد شیوع کرونا بود. این کشتی قرنظینه شد و ۳۷۱۱ مسافر و خدمه‌اش مکررا تحت آزمایش و مانیتورینگ قرار داشتند. مدلسازیِ چاول که در ۱۲ مارس در ژورنالِ یوروسورویلنس منتشر شد، نشان می‌دهد که ۱۸ درصد از ۷۰۰ فرد مبتلا در این کشتی، اصلا علائمی از خود بروز ندادند.
البته به گفتۀ چاول، این یک جمعیتِ بخصوص بوده که عدۀ زیادی افراد مسن در آن وجود داشتند. افراد مسن‌تر معمولا در واکنش به ویروس کرونای جدید، ضعیف‌تر عمل می‌کنند، برای همین به گمانِ او نرخ ابتلای بدون علامت در جمعیتِ عادی احتمالا به همان ۳۱ درصدی که تیم ژاپنی گزارش کرده بود، نزدیک‌تر است. چاول باتوجه به نتایج چندین مطالعۀ مختلف، فکر می‌کند که مواردِ بدون علامت یا خفیف سرجمع حدود ۴۰ الی ۵۰ درصد از کل تعداد مبتلایان باشد.
نقشِ ویروس‌پاشی
ولی آیا ممکن است افرادِ بدون علامت یا با علائمِ خفیف، دیگران را هم مبتلا کنند؟ مطابق تحقیقاتِ یک تیم آلمانی که در ۸ مارس منتشر شد، برخی ناقلانِ کووید ۱۹ که به علائمِ خفیف مبتلا بودند، میزان بالایی از این ویروس را در ناحیۀ گلو داشتند. به گفتۀ این محققان، این نشان می‌دهد که کرونا به‌راحتی می‌تواند از طریقِ فرایندِ ویروس‌پاشی ـــ یعنی سرفه یا عطسه ـــ به دیگران هم منتقل شود.
تیم پژوهشی دیگری در چین، در ۱۷ فردِ مبتلا، مدت کوتاهی بعد از بیمارشدن‌شان، میزان بالایی از ویروس کرونا را ثبت کرد. مطابق گزارشی که این محققان به ژورنال پزشکی نیوانگلند ارائه کردند، یک فردِ مبتلای دیگر که هرگز علائم بیماری را نداشت، از طریق ویروس‌پاشیْ این ویروس را به افرادی منتقل کرد که علائم آن را از خود بروز دادند.
اوسترهولم می‌گوید این بررسی‌ها، اولین آنالیزهای تفصیلی دربارۀ نقشِ ویروس‌پاشی در مراحل مختلف شیوع کرونا هستند. به گفتۀ او، این داده‌ها ظنِ بسیاری از دانشمندان را تایید می‌کند: این‌که برخی مبتلایانِ «بدون علامت یا با علائمِ خفیف، ممکن است شدیدا آلوده‌کننده باشند.» اما او تاکید می‌کند که وسعتِ این قضیه هنوز معلوم نیست.
بسیاری نگرانند که این مسئله شاید منجر به دست‌کم‌گرفتنِ آسیب‌پذیریِ کودکان دربرابرِ این ویروس شده باشد. بررسیِ ۷۰۰ کودکِ مبتلا در چین نشان داد که ۵۶ درصدِ آن‌ها دارای علائم خفیف یا بدون علامت بودند.
محققان می‌گویند اگر این یافته‌ها درست باشد، برای مهارکردنِ موارد ابتلای خفیف یا بدونِ علامت ـــ که به همه‌گیری کرونا دامن می‌زنند ـــ نیاز به اقداماتِ فوری‌ست. آن‌ها خواستار تعطیلیِ مدارس، لغوِ تجمعاتِ عمومی و به‌طور کلیْ در خانه نگهداشتنِ مردم و دور نگه‌داشتن‌شان از فضاهای عمومی هستند. چاول می‌گوید، «تنها راه جلوگیری از انتشار این ویروس این است که فاصله‌گذاریِ اجتماعی با جدیت اجرا شود.»
