پارسی و سانسکریت: دو زبانی که تاریخ هند را شکل داد

تمدن غرب، دارالسلام، عالم مسیحیت، سرزمین مادری، جهان آزاد، ارض موعود، جهان سوم، پادشاهی چین، و امثال این‌ها، عمدتا واژگانی هستند که مردم برای تعریف مرزهای جغرافی استعمال می‌کنند؛ مرزبندی‌هایی که ممکن است فرهنگ یا ایدئولوژی خاصی را بر جغرافیای بخصوصی تحمیل کند.

راز بقای دیکتاتورها

چرا دیکتاتورها و قدرت‌طلبان این‌قدر طولانی در قدرت باقی می‌مانند؟ آن‌ها چگونه مردم را کنترل و طغیان‌‌ها را مهار می‌کنند؟ چگونه رقبای خود را از میدان به در می‌کنند؟ و چگونه فرایندهای ظاهرا دموکراتیک مثل انتخابات را دستکاری می‌کنند تا قدرت‌شان را تضمین کنند؟

آن‌چه کابل را به سارایوو وصل می‌کند: گسترهٔ جهان پارسی‌زبان در اعصار گذشته

«جهان پارسی‌زبان» جغرافیایی وسیع بود که زمانی از بالکان تا «خراسان بزرگ» را تحت پوشش خود داشت. آن‌چه بالکان غربی و خراسان بزرگ، این مناطق دوردست را به هم پیوند می‌دهد، زبان و فرهنگ پارسی اعصار گذشته است...

تبدیل کلیساهای عصر بیزانس به مسجد: تهدیدی علیه هویت جهانی استانبول

تبدیل ایاصوفیه و خورا به مسجد ممکن است ناشی از مشکلات عدیدهٔ اردوغان باشد، از جمله قدرت‌طلبی ژئوپولیتیک و مبارزهٔ او با میراث سکولار کمال آتاتورک بنیانگذار ترکیه.

بازنگاری تاریخ ادبیات فارسی: یادآوری ایران به بهای فراموشی جغرافیای فارسی

از 1000 تا 1850 میلادی خواه شاعری اصفهانی بودید، یا دیپلمات عثمانی اهلِ استانبول، یا مقامی هندی، یا بازرگانی اهل سمرقند، یا حتی امپراطوری بر کرسی سلطنت دهلی، به احتمال زیاد از زبان پارسی بهره‌ای داشتید.

آنفلوانزای اسپانیایی نتوانست اقتصاد جهان را نابود کند؛ آیا کرونا فرق دارد؟

کارشناسان بارها وبارها پیش‌بینی کرده‌اند که بحران کرونا همه چیز را عوض خواهد کرد. ولی آیا تجربۀ رعب‌آور این همه‌گیری، همچنین بشر را وادار خواهد کرد که در برخی توقعات سنگین‌تر خود تجدیدنظر کند؟

ظهور و افول امپراطوری اینکاها چگونه بدون رسم‌الخط ممکن شد؟

تعلیم در آن‌چه که به‌قول انسان‌شناسان «دانش کیپو» نامیده می‌شود، به‌طور ابتدایی آن برای ماموران دولتی (کیپوکامایوک‌ها) هر ایالت اجباری بود. بدین منظور، آن‌ها به شهر کوسکو فرستاده می‌شدند تا در آن‌جا گویش اینکایی، کویچوا، را آموخته و در مدارس مذهب اینکایی را نیز فراگیرند.

یک و نیم قرن پیش یک همه‌گیری شبیه کووید ۱۹ رخ داد؛ ولی درس نگرفتیم

وبا در 1849 جانِ بیش از 100 بیمار را در آسایشگاهِ وست‌رایدینگ بریتانیا گرفت. عمقِ فاجعه چنان بود که پزشکی ازطرف مدیران آسایشگاه مامور شد که تحقیق و دلیل فاجعه را کشف کند. نتیجۀ کار او، گزارشی بود که سال 1850 منتشر شد و توصیف او از وضعیت شباهت زیادی به همه‌گیری کووید ۱۹ دارد.

عشقِ غریبه‌ها: آن‌چه شش دانش‌آموز مسلمان در لندنِ زمانِ جین آستن آموختند

بعد از چند ماه شش غریبۀ داستان ما دریافتند که ماموریت‌شان بسیار دشوار است. آن‌ها هیچ مدرکِ تحصیلیِ قابل‌قبولی نداشتند، و با جامعۀ دانشگاهیِ آن زمان که تعدادشان هم اندک بود، هیچ رابطه‌ای نداشتند: اصلا زبان انگلیسی بلد نبودند. در آن زمان، هیچ فرهنگ لغات فارسی‌به‌انگلیسی‌ای وجود نداشت که از آن کمک بگیرند.

چه‌طور فارابی با الهام از افلاطون، سانسور را در اسلام توجیه کرد؟

میراث واقعیِ فارابی، توجیهِ سیاسیِ او برای کنترل بیانِ خلاقانه در جهان اسلام است. درواقع اواخر قرن هفتمِ میلادی یعنی حدود دو قرن قبل از فارابی، خلیفه عبدالملک یکی از خلفای اُموی (اولیه سلسۀ پادشاهیِ مسلمان)، پروژۀ تمثال‌شکنی را آغاز کرده بود و فارابی بعدها آن را به کمال رساند. تمثال‌شکنی باوری در ادیان ابراهیمی و بخصوص در اسلام است که بیان و یا تمثیل هنری طبیعت و ماورای آن، چه از طریق نقاشی و چه با واژگان، مخالف است و آن را گناه می‌شمارد. کشیدن تصویری که از خدا یا پیامبر نمایندگی کند، نه تنها گناه است بلکه در قوانین شرعی یک جرم به حساب می‌آید.

منشاء خط و نگارش: رویاهای آدمی یا امیال حاکمان؟

چه کسی خط و نگارش را اختراع کرد؟ آیا حاکمان و شاهان به منظور اداره قلمرو و حساب و کتاب باج و خراج و مالیات خط و نگارش را ابداع کردند یا این مردمان عادی بودند که برای ماندگاری آرزوها و امیدها و رویاهایشان خط و نوشتن را به وجود آوردند...

چرا برخی ملت‌ها به وجود می‌آیند و برخی دیگر از هم می‌پاشند؟

چرا کشورها بیشتر بخاطر مسایل نژادی از هم می‌پاشند؟ در حالی که شماری دیگر، حتا با وجود نژادهای زیاد در قلمرو خود قرن‌ها دوام می‌آورند؟ به روایتی چرا ملت سازی در بعضی از کشورها موفق بوده ولی در برخی دیگر نه؟ این مقاله تلاش می‌کند با مقایسه تاریخ و سیاست کشورهای مختلف به این پرسش‌ها پاسخ دهد.

ادبیات، فلسفه، سیاست

Tag: تاریخ