ادبیات، فلسفه، سیاست

تاریخ

نگاهی به اشکال مقاومت مدنی جامعه سیاه‌پوستان آمریکا در قرن‌های گذشته

اولین شکل مقاومت سیاهان آمریکا، توسط برده‌ها شروع شد. آن‌ها از ایالات جنوبی فرار می‌کردند و به ایالات شمالی می‌رسیدند. در نتیجۀ این فرارها، برای دستگیری این بردگانِ فراری جایزه‌های کلانی مقرر می‌شد. علی‌رغم این‌ها، تا سال ۱۸۶۰، چهارصدهزار برده گریختند. به‌قولِ دیوید والدسترایکر، «عملِ به فرار، به‌خودی‌خود ایدۀ بردگی را به‌چالش می‌کشید.»

عشقِ غریبه‌ها: آن‌چه شش دانش‌آموز مسلمان در لندنِ زمانِ جین آستن آموختند

بعد از چند ماه شش غریبۀ داستان ما دریافتند که ماموریت‌شان بسیار دشوار است. آن‌ها هیچ مدرکِ تحصیلیِ قابل‌قبولی نداشتند، و با جامعۀ دانشگاهیِ آن زمان که تعدادشان هم اندک بود، هیچ رابطه‌ای نداشتند: اصلا زبان انگلیسی بلد نبودند. در آن زمان، هیچ فرهنگ لغات فارسی‌به‌انگلیسی‌ای وجود نداشت که از آن کمک بگیرند.

چگونه چندپارچگی اروپا کمک کرد به ثروتمندترین بخش جهان تبدیل شود؟

چطور دنیای مدرن و شکوفایی بی‌سابقه‌ی آن آغاز شد؟ و چرا؟ در رابطه با این که چرا و چگونه فرآیند رشد اقتصادی در قرن ۱۸ در اروپای غربی رخ داد، پژوهشگران، دانشمندان سیاسی، اقتصاددانان، و تاریخ‌دانان کتاب‌های قطوری نوشته اند که قفسه‌ها و طاقچه های زیادی را پر می‌کنند.

کهنه‌سربازان روسیه تلاش دوما برای تغییر روایت جنگ افغانستان را به چالش می‌کشند

در روسیۀ امروز، کرملین سعی می‌کند نفوذِ ژئوپولیتیکِ خود را در سرزمین‌های خارجی افزایش دهد و قانون‌گذاران دارند کمپین‌هایی راه‌اندازی می‌کنند تا جنگ افغانستان را بازتعریف کنند و آن را نه به‌عنوانِ یک تراژدیِ انسانی و سیاسی، که بخشی از گذشتۀ باشکوه و دلاورانۀ خود جا بزنند.

شوخی همیشه نجات‌بخش بوده: حتی در دوران استالین

استالینیسم. این عبارت چیزهای زیادی را برای ما تداعی می‌کند، ولی معمولا «شوخی» را تداعی نمی‌کند. این واژه امروز مترادف با کنترلِ وحشیانه و مطلقِ حکومتی‌ست که مجالی برای شاد زیستن یا دگراندیشی فراهم نمی‌کند. با این‌حال، براساس دفاترِ خاطرات و یادداشت‌های بی‌شمار و حتی آرشیوهای خودِ حکومت، حتی در زمان حکومت سفاکانۀ استالین و زندگیِ وحشتناک در اردوگاه‌های کار اجباری (موسوم به گولاگ) مردمِ شورویْ به شوخی و جوک‌سازی دربارۀ زندگی خود مشغول بودند.

منشاء خط و نگارش: رویاهای آدمی یا امیال حاکمان؟

چه کسی خط و نگارش را اختراع کرد؟ آیا حاکمان و شاهان به منظور اداره قلمرو و حساب و کتاب باج و خراج و مالیات خط و نگارش را ابداع کردند یا این مردمان عادی بودند که برای ماندگاری آرزوها و امیدها و رویاهایشان خط و نوشتن را به وجود آوردند…

چرا برخی ملت‌ها به وجود می‌آیند و برخی دیگر از هم می‌پاشند؟

چرا کشورها بیشتر بخاطر مسایل نژادی از هم می‌پاشند؟ در حالی که شماری دیگر، حتا با وجود نژادهای زیاد در قلمرو خود قرن‌ها دوام می‌آورند؟ به روایتی چرا ملت سازی در بعضی از کشورها موفق بوده ولی در برخی دیگر نه؟ این مقاله تلاش می‌کند با مقایسه تاریخ و سیاست کشورهای مختلف به این پرسش‌ها پاسخ دهد.

«جی‌نایزای افغان»: کشف گنجینه‌ای تاریخی درباره یهودیان افغانستان

آندره دوپانت سامر، زبان شناس فرانسوی، در سال ۱۹۴۶ اولین سنگ‌نبشته‌های حکاکی شده بر سنگ‌قبرهای گورستانی در فیروزکوه افغانستان را منتشر کرد. این سنگ‌نبشته‌ها که مربوط به قرون یازدهم تا سیزدهم می‌شود؛  اما به تازگی گنجینه‌ای از اسناد مربوط به جمعیت یهودی افغانستان در غاری در سمنگان پیدا شده که محققان می‌گویند بیش از هزار سال قدمت دارند به درک تاریخ و فرهنگ یهودیان در این کشور کمک می‌کند.

چگونه قلب و عشق با هم عجین شدند؟

یونانیان باستان در استعاره‌ها و اشعار خود قلب را با عشق مرتبط می‌دانستند. در میان اولین نمونه‌های مشهور یونانی، زنی شاعر به نام سافو است که از هیجانات «قلب دیوانه»‌اش در تب و تاب بود. او در قرن هفتم قبل از میلاد در جزیره لسبوس زندگی می‌کرد و اشعار پرشورش را برای زنان مریدش که او را احاطه کرده بودند می‌سرود.

کودتای سوم اسفند و مثلث رضاخان، بریتانیا و سیدضیاء

افق‌های سیاست ایران در عرض دو ماه منتهی به کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹، از ابرهای تیره و طوفان‌زا پوشیده شده بود. اوضاع و شواهد و قرائن حاکی از آن بود که این آسمان عبوس و ظلمانی جز با رگباری تند بازشدنی نیست و این رگبار سرانجام در سوم اسفند ۱۲۹۹ بر تهران نازل شد.

ترکمانچای: معاهده‌ای «منحوس» برای ایرانیان

یکم اسفند مصادف با سالگرد عقد قرارداد ترکمانچای است؛ قراردادی که اینک صد و نود و هفت سال از انعقاد آن می‌گذرد و اغلب ایرانیان برای نام بردن از آن از صفت «منحوس» استفاده می‌کنند. این مقاله نگاهی دارد به این قرارداد و حواشی آن.