روندِ پیشرفتِ برابریِ جنسیتیْ روبه‌کاهش است. شکافِ جنسیتیِ جهانی الان %۶۸ است و با نرخِ فعلیِ تغییر، ۱۰۸ سال طول خواهد کشید تا این شکاف از بین برود. براساس گزارش سالانۀ مجمع جهانی اقتصاد، این تخمینْ از برآوردِ سالِ ۲۰۱۷، هشت سال بیشتر است.
این شاخص اولین‌بار در سال ۲۰۰۶ منتشر شد که چارچوبی برای اندازه‌گیریِ نابرابری‌ها در کشورهای مختلف بوده و برمبنای چهار زیرشاخص محاسبه می‌شود: مشارکت اقتصادی، تحصیلات آموزشی، سلامت و بقا، و قدرتِ سیاسی.
امسال، پنج کشورِ جدید به فهرستِ گزارش اضافه شده‌اند – جمهوری دموکراتیک کنگو، عراق، عمان، سیرالئون، و توگو – تا مجموعِ کشورهای ذکرشده در این گزارش به ۱۴۹ کشور برسد. تاجیکستان در شاخص شکاف جنسیتی در رتبه ۱۲۳ و ایران در رتبه ۱۴۲ قرار گرفته است. این مطالعه در افغانستان انجام نشده است.
هرچند سرعتِ پیشرفتْ بسیار کُند است … این واقعیت که اغلبِ کشورها درجهتِ افزایشِ برابریِ جنسیتی حرکت می‌کنند، امیدبخش بوده، و پاداشِ زحمتِ همۀ سیاست‌گذاران و کارشناسانی است که در سرتاسرِ دنیا برای تحققِ پنجمین هدفِ توسعۀ پایدارِ سازمان ملل – یعنی برابریِ جنسیتی – تلاش می‌کنند.
پیشرویِ بسیار آهسته
از سال ۲۰۰۶، شکافِ جنسیتیِ کلی، %۳٫۶ کاهش داشته است – اما در ۲۰۱۸ این کاهش %۰٫۰۳ بوده است که نشان‌دهندۀ «پیشرویِ بسیار آهسته» است.
با این‌همه، جهتِ سیرِ کلیْ مثبت بوده است: از ۱۴۴ کشوری که در ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ مورد بررسی قرار گرفته‌اند، ۸۹ تای آن‌ها در حوزۀ شکافِ جنسیتی کمی پیشرفت داشته، و ۵۵ کشور هم پَسرفت داشته‌اند.
بنابه گزارشِ یادشده: «هرچند سرعتِ پیشرفتْ بسیار کُند است … این واقعیت که اغلبِ کشورها درجهتِ افزایشِ برابریِ جنسیتی حرکت می‌کنند، امیدبخش بوده، و پاداشِ زحمتِ همۀ سیاست‌گذاران و کارشناسانی است که در سرتاسرِ دنیا برای تحققِ پنجمین هدفِ توسعۀ پایدارِ سازمان ملل – یعنی برابریِ جنسیتی – تلاش می‌کنند.»
تماشا کنید: ایسلند بهترین کشور برای زن بودن
۱۰ کشور برتر
کشورِ ایسلند برای دهمین سالِ پیاپی در بالای فهرست قرار می‌گیرد، چون ۸۵ درصدِ شکاف جنسیتیِ کلیِ خود را کم کرده است. چهار کشورِ برتر، کشورهای شمال اروپا هستند: نروژ، سوئد و فنلاند به‌ترتیب در رده‌های دوم، سوم و چهارم قرار دارند.
در اولین گزارش شاخصِ شکافِ جنسیتی در سال ۲۰۰۶، نامیبیا در ردۀ ۳۸ بود، اما این کشور تا سالِ ۲۰۱۸ بیش از %۱۰ پیشرفت داشته و بیشتر از ۷۹ درصدِ شکافِ جنسیتیِ کلیِ خود را کم کرده است.
امسال کشوری جدید به‌جمعِ ۱۰ کشور برتر اضافه شده است – نامیبیا، سه پله صعود کرده، تا بعد از رواندا، دومین کشورِ جنوبِ صحرای آفریقا باشد که درمیان کشورهای پیشرو قرار می‌گیرد. در اولین شاخصِ شکافِ جنسیتی که سال ۲۰۰۶ منتشر شد، نامیبیا در ردۀ ۳۸ بود. این کشور تا سالِ ۲۰۱۸ بیش از %۱۰ پیشرفت داشته و بیشتر از ۷۹ درصدِ شکافِ جنسیتیِ کلیِ خود را کم کرده است.شکافِ سلامت و بقا در نامیبیا از ۲۰۱۳ تابه‌حال رو به کاهش بوده و باتوجه به افزایشِ نمایندگان زن در پارلمان، ازلحاظ شاخصِ قدرت سیاسی در رتبۀ پنجم قرار می‌گیرد.
یکی از بهترین نمونه‌های موفقیت، کشورِ نیکاراگوا است، که از رواندا پیشی گرفته و امسال در مقامِ پنجم قرار گرفت – کشوری که از رتبۀ ۶۲ در سالِ ۲۰۰۶ به اینجا رسیده است. ضمنا، برای هفتمین سال پیاپی، کمترین شکاف جنسیتی در آمریکای لاتین و ناحیۀ کارائیب وجود داشت که کمی بیش از %۸۰ درصدِ شکاف را پُر کرده‌اند.
اقتصاد، سیاست و هوش مصنوعی
درمیانِ زیرشاخص‌های گزارش، شکاف جنسیتیِ فرصتِ اقتصادی موردی است که ازبین‌بردنِ آن بیشتر از بقیه زمان می‌بَرد: یعنی ۲۰۲ سال. این مانعِ نامرئی از آن‌جا دوام پیدا کرده که اِعطای پُست‌های رسمیِ ارشد یا مدیریتی به زنان هنوز نادیده گرفته می‌شود. براساس داده‌های موجود، فقط یک‌سوم (%۳۴) از مدیران جهان زن هستند.
حتی در انقلاب صنعتی چهارم، درمیانِ کارشناسانِ هوش مصنوعی هم شکاف جنسیتیِ قابل‌توجهی مشاهده می‌شود؛ ۲۳ درصدِ آن‌ها زن و ۷۷ درصدشان مرد هستند، و درنتیجه باید یک شکافِ جنسیتیِ ۷۰ درصدی را پُر کرد.
در حوزۀ قدرت سیاسی، پُرکردنِ شکاف جنسیتی به ۱۰۷ سال زمان نیاز دارد که معرفِ تعداد اندک زنان در همۀ نقش‌های سیاسی و خصوصا در رأسِ دولت‌هاست. فقط ۱۸ درصدِ وزیران زن هستند، و شش‌تا از ۱۴۹ کشور، اصلا وزیرِ زن ندارند.
گزارش فوق‌الذکر می‌گوید: «بیشتر زنانی که در رأس دولت‌ها هستند، در دهۀ گذشته به قدرت رسیده‌اند. علی‌رغم این تحولات اخیر، سالِ ۲۰۱۸ در کلِ ۱۴۹ کشورِ موردبررسی، هنوز فقط ۱۷ زن در رأس حکومت یا مقام نخست‌وزیراولی قرار دارند – ازجمله نخست‌وزیرِ رومانی که امسال انتخاب شد.»
اما خبر خوب این است که شکاف جنسیتی در آموزش به‌طور میانگین فقط %۵ است، و با رَوندِ موجود، تنها طی ۱۴ سال می‌توان آن را برطرف کرد، و این درحالی‌ست که شکافِ سلامت و بقا «عملا در بیشتر کشورها برطرف شده است.»
ــــــــــــــــــــــ
منبع: مجمع اقتصادی جهان
